ङ्योइबा : नेपालि जाति थेन समाजदा स्यान्दोला ओन्छाङ तोर रेन्बारि ग्योइकाइला छ्याम छ्याम ह्वाइ संगितसे नोन ग्रेन भुमिका क्लाङबा तामुला । ग्योइकाइ ब्रिखेनजुगुसे ह्राङलान प्रकारसे गे लाचिबा ताला बिसाम ह्वाइ संगितरि बो किन्बाजुगुसे ह्राङलान तोसोसे गे लाचिबा ताला । ङ्हि नोन थुमग्याम जातिला उन्नतिला लागि च्योच्यो योगदान पिन्चिबा ताला तासाइ लेबाफेबा तिला म्राङला बिसाम खाजिबाइ ग्योइकाइ ब्रिखेनला योगदानला मुल्याङकन बिसाम ल्होलो प्रकारसे ताचिबा ताला, डोसि डोसि समालोचकजुगुसे थेला कृति फिरि ल्होलो प्रकारसे ब्रिसि थेला योगदानदा ह्यालरि बाबा गे लाचिबा ताला तासाइ खाजिबाइ काइपा, काइमो, संगितकार थेन ह्वाइ ब्रिखेन कादेन उत्कृस्ट तासाइ नोन थेला योगदानला मुल्याङकन लासि ब्रिबा, थेला महत्वदा ह्यालरि बाबा गे बिसाम ताबा आम्राङमुला । चुमि ह्वाइ संगित थुमरि बोकिन्बाजुगुला योगदानजा तुलनात्मक लिरि आज्याबा बिबाह्राङ ताजि । चुह्राङ तामा कादे ज्याबा ज्याबा कोबोन, संगितकार थेन ह्वइब्रिखेनजुगु ल्हानान खाप्बारि दोबा मुला । चु सम्बन्धरि ह्राङला बिचार तिला मुला ?
प्रसाल : ह्राङसे खाजिबा ल्हेङमो थान्स्ह्युजि, थे आउदिन गम्भिर ताम हिन्ना । ह्याङला समाजसे थेदा सेमरि किन्तोबा, डोतोबा, सेतोबा ओम योनान तिलाइ याखारगि कोङबा निर्न किन्सि तिलाइ लातोबा दुइ मुला । ह्राङसे थान्ह्युबा चु प्रस्न थेन ह्राङला ल्हेङमोतेन ङा पुर्नलिरि समर्थन लाला ओम सत प्रतिसत सहि तेन्बान तिला बिला बिसाम ग्योइकाइ ब्रिखेनजुगुला कादे ख्लाबा छ्योइजुगुसे नोन फायान याङचिबा ताला, मान्यता याङचिबा ताला, थेह्राङबान मान्यता ह्वाइ संगित थुमलाजुगुसे याङबा आरे । संगित थुमला जेक्खे तिला बिसे, ह्याङतेन चोमताम थुम मुला, थेला बिकासरि ब्राबाजुगुला योगदानला उचित मुल्याङकन ताबा आरे ।
थेह्राङनोन लासि क्रिडा जगतदा च्याजि बिसाम ल्हानानसे ल्होलो खेलकुदरि प्रगति लाचिबा मुला । खालाइ कुस्तिरि, खालाइ ब्याटमिन्टनरि, खालाइ फुटबलरि, खालाइ भलिबलरि, खालाइ धनुकाँडारि प्रगति लासि ङ्हाच्छा वाङचिबा मुला तासाइ सहि लिसे थेन्दा ङोसेबा, मुल्याङकन लाबा, थेन्दा प्रोत्साहित लाबा खाजिबाइ पहल नोन आरे, खाजिबाइ तमतयारि नोन आरे । चुह्राङबा गे सरकारि निकायजुगुसे लातोबा हिन्ना तासाइ खालाइसे तिलाइ लाबा आरे । चु थुमरि च्याङनान तासाइ नोन कादे गे ताबा मुला, मुतेबान ह्याङलान गेन्दुनजुगुग्याम ताबा मुला । चोदेरिन सिमित तासि थेनिकादेसे याङतोबा सहेजुगु याङचिबा मुला ।
पुडि गि नोन आरे बिसि पाङबारि आखाम, गि ङ्हिदा फिला तहला मान्यताजुगु याङबा मुसिम तासाइ ल्हानाजा पर्दा ग्याप्सेन ताचिबा मुला । थेनिकादे ओन्छाङ खाबारिन खाम्बा आरे, थेन्दा खालाइसे ङोसेबारि खाम्बा आरे । थेनिकादेला योगदानला मुल्याङकन ताबा आरे । बिसेस लासि संगितलान ताम लाइ बिसाम, ग्योइकाइ ब्रिखेनजुगुला छ्योइजुगुदा खाजिबा प्रकारसे मान्यता थेन मुल्याङकन ताचिबा मुला, थेह्राङबान प्रकारसे संगित थुमरि समर्पित तासि गे लाबाजुगुला सिर्जनाजुगुला मुल्याङकन पक्कान ताबा आरे ।
चुरि ङादा तिला पाङबा सेम मुला बिसाम, ह्याङला चु ग्योइकाइरि ब्रिबाजुगुसे साधारन ताम नोन ब्रिसि खाजिबाइ प्रकारसे छिसिन ख्लाला । थेनिकादेला छ्योइबारे समिक्षा थेन समालोचना लासि ब्रिबाजुगुसे ब्रिसि नोन ख्लाला तासाइ ह्वाइ संगितला थुमरि चुह्राङबा आता । काइपा, काइमो संगितकार थेन ह्वाइ ब्रिखेनजुगुला सिर्जनाबारे ब्रिबारि सजिलो आरे, तिल्दाबिसाम चु जाकि अप्ठेरो बिसय हिन्ना । ग्योइकाइरि ह्राङबा संगित थुमरि डोसि जेक्खे आता, जाकि लाला मोलम नोन तातोला । थे आताना आता । थेतासि संगित थुमरि समर्पित तासि गे लाबाजुगुला योगदानबारे ब्रिसेला हिन्साम ब्रिबा म्हिसे ल्हानान आतासाइ नोन साधारन लिरि चु थुम सम्बन्धि ग्युइ थान्बा तातोला । तिलाइ आसेना थेसे चु थुम न्हाङरि वाङबारि आखाम ।
थेसे लामा ह्याङला गुङरि ग्योइकाइला लागि ब्रिबा समिक्षक बिले आलोचक, समालोचकजुगु ल्हानान मुसिम तासाइ संगित सम्बन्धि समिक्षा थेन समालोचना लाबाजुगु खालाइ आरे । चुह्राङ लाबारि लोङला । थेसे लामा नोन याखारगि फाँट सृस्टि ताबा म्राङमुला । थेनिकादेला उचित मुल्याङकन ताबारि आखाम, थेनिकादेला सिर्जनाला क्योइबारि आखाम । चुह्राङ ताला आदे । तिल्दाबिसाम समाजदा, जातिदा ओम याखारगि ह्युल्दा तोर थिबारि ग्योइकाइसे कादे योगदान पिन्बा हिन्ना, संगितसे पिन्बा योगदान थेबिमा च्याङना आरे । चुसे लामा संगित थुमरि समर्पित मुबाजुगुरि मुल्याङकन लाबा दिसामा ह्याङसे गम्भिर तासि गे लातोबा आबस्यकता मुला ।
चुरि ङाइ ह्राङलान ताम लामाह्राङ ताला । ङाइ ग्योइकाइ सम्बन्धि ल्हानान छ्योइजुगु ब्रिजि । ज्याबा आज्याबा तामजुगुदा उन्सि ब्रिजि । खानाङजा प्रसंसा लासि, खानाङजा सुझाब पिन्सि, याखारगि सम्यक बिचार थान्सि ङाइ ब्रिजि । ङा ह्राङसेन नोन ह्वाइ ब्रिमुला । ङा संगितला परम पुजारि हिन्ना । काइबा, काइमो, संगितकारजुगु, बाद्यबादकजुगुदा ङाला तिङहेन्से छ्योकु लाला । थह्राङ लामा ह्रोनिकादेला थुमला गेजुगुला नोन डोबा लाला । स्वअध्ययन लाला ओम ह्रानिकादेदा चुह्राङ लासाम ज्याबा ताला बिसि सुझाब नोन पिन्ना ।
ङादा याखारगि ताम आउदिन खटप ताबा मुला । ह्याङ ह्वाइ ब्रिखेनजुगु ह्वाइ ब्रिला । ह्वाइरिन थेला सा, जड बिले आधारमि छिग नोन हिन्ना नि । थेनोन आधाररिम ह्वाइला संरचना रेन्बा ताला । थेनोन छिगफिरिम संगित खाला, थेलिच्छा कोबोनला कोबा कलाला सिप खाला, कोबा कलाकारला प्रतिभा उन्ना । हिन्बाम ह्वाइ बिमाहेन्से छिगसे जेक्खे नोन आता । ह्वाइ दोबारि संगितला नोन ओतेबान ग्रेन या ताला छ्यामरि कोबोन कलाकार थेन बाद्यबादकजुगुला नोन च्योच्यो या ताला । तिनिन्हाङगार संगित संयोजनला तामए नोन खाला । चु मुतेबा स्हेजुगु डिक्माहेन्से जेक्खेन साँचोला लिरि याखारगि ससक्त ह्वाइ दोबारि खाम्ला ।
दारे ह्याङ ङ्हाच्छा ङ्हाच्छा ह्वाइजुगुदा कालजयि ह्वाइ बिसि पाङला । सदाबहार ह्वाइ बिसि बिबा लाला । थे ह्वाइजुगु चुह्राङ लासि दुइसोबा (कालजयि) ताबा छिग संगित थेन कोबाला कारनसे लामा हिन्ना । थेदुइरि थे सिमित साधनजुगुला प्रयोगसे नोन थेह्राङबा कालजयि ह्वाइजुगु स्होबारि खाम्जि बिसाम थेनिकादेसे दाते संगित थुमरि म्राङबा छार छार तकनिक थेन साधनजुगुला प्रयोग लाबारि याङबा हिन्साम थे ह्वाइजुगु खानाङ दोसेला मुसिम । थे दुइरि सिमित साधनला नोन थेनिकादेसे तिला लासि उन्जि थे आउदिन सराहनिय मुला, ह्याङसे थे तेन्नोन तोला, मान्याता पिन्नोन तोला ।
(खाजिबाइ ह्वाइ चर्चित ताबारि ह्वाइ ब्रिखेनला भुमिकाला सम्बन्धरि ‘प्यासि’ ह्रेम्बोरछे आझान थेनआतान पाङस्ह्युला, ङाइ ङ्यान्सि चिला । गुङरिन स्यान्दो प्रस्न स्योङसिन ख्लाबा ङादा सेम आता ।)
ह्रोसे सुङला, ‘हिन्दि ह्वाइ संगितला ताम लामा खाजिबाइ ह्वाइ प्रसिद्ध ताजि बिसाम थे ह्वाइला संगितकार खाला बिसि म्हाइमा संकर जयकिसन, राहुदेब बर्मन, जयदेब, लक्ष्मिकान्त प्यारेलाल ल्होलोला ताम खामुला । खानोन खाला । चुह्राङ नोन लासि खाजिबाइ चर्चित नेपालि ह्वाइला संगितकार खालाचिम बिमा अम्बर गुरुङ, गोपाल योन्जन, सान्ति ठटाल थेन जितेन्द्र बरदेवाला प्रसंग खाबा लामुला ।
काइबा, काइमो खाला हिन्ना बिबा ताम मि ङ्योइबान ताजि । थेनिकादेदाम मोक्कोनसे ङोसेबान ताला तासाइ ब्रिबा ह्वाइ ब्रिखेन खाला हिन्ना बिबाबारे ङोसेबा थेन गोबा ल्हानानसे कोसिस आला । बिले अरुना लामाला याखारगि ह्वाइ, थे ह्वाइसे थेदा अरुना लामा स्होसि जोरि दोना लाजि, थे ङ्हाच्छाला ह्वाइ चुह्राङबा मुला, ‘यहाँ फुल नखिलेछ, बहार आउन नै भुलेछ, यहाँ चोट दुखेकै छ, तर सहन परेकै छ ।’ तासाइ चु ह्वाइला छिग ब्रिखेन खाला हिन्ना बिबा ताम च्याङनादा जेक्खे थाहा मुला । चु ह्वाइ ब्रिबा जितेन्द्र बरदेवा हिन्ना बिसि सेबाजुगु जुम्बि क्युइसि ज्याबारि गाम्ला । चुह्राङ तामा ह्वाइला छिग ब्रिखेन बिले ह्वाइ ब्रिबा म्हिमि म्हाजि, बिस्मृतिरि ल्हुजि ।’
ङ्योइबा : ह्राङसे सुङबा च्योच्यो अरुना लामालान स्यान्दो याखारगि ह्वाइ आउदिन चर्चित तामुबा । चु दुइडाबा ह्वाइसे गाङहोप होङमुबा । ‘बालपनको आँगन त्यागेर, खोलानाला काटेर, आउनु पर्यो नौलो घरको सङ्घार ।’ चु ह्वाइला नोन काइमो खाला हिन्ना ओम संगितकार खाला हिन्ना थेमि मुतेबादा थाहा मुसिम तासाइ चुला ह्वाइ ब्रिखेन खाला हिन्ना थेलाबारे च्याङना बिमा च्याङनादा जेक्खे थाहा ताबा म्राङमुला ले ?
प्रसाल : ठिक ताम थिस्ह्युजि । चुला सन्दर्भरि ङादा तिला ताम थान्तोबा मुला । क्योलोलो क्योलोलो जेक्खे ङाइ ‘बालापनको आँगन त्यागेर’ बिबा ह्वाइफिरि जेक्खे याखारगि १६–१७ पृस्ठला रचना तयार लाबा मुला । योनान ङाइ चु ह्वाइ फिरि जेक्खे सिलगुडिरिन देबकोटा संघग्याम्से ङ्योइसाङ लाबा खाजिबाइ याखारगि गेताङरि ह्रेङबा बक्तब्य पिन्बा पक्षरि मुला ।
थे गेताङरि दार्जिलिङ, डुबर्स, खर्साङ, कालिम्पोङ, आसाम ल्होलो मुतेबा ग्लाला ह्वाइ संगित थुमरि मुबा स्रस्टाजुगु थेन संगित प्रेमिजुगु खाबारि खाम्ला । चु पोपरि थेनोन ह्वाइफिरि जेक्खे पाङसेला मुला । थे ह्वाइरि तिला तिला मुला, थेफिर ङाइ पाङसेला मुला । दातेला ल्हानानदा थाहा आरे चु ह्वाइबारे । चु ह्वाइला छिगरचना सानु लामाला हिन्ना बिसि ल्हानादा थाहा आरे, ङा ह्राङदान नोन थाहा आरेमुबा । चु ङा ह्राङदान थाहा आरेबा ताम नोन ङाइ तयार लाबा चु लेखरि ब्रिबा मुला । ङा चोदे ल्हाना भ्रमित ताजि कि ह्वाइमि सरन प्रधानसेन ब्रिबा हिन्ना बिबा ङाइ म्हान्बा मुबा ।
सरन प्रधान ङाला गुरु मुस्ह्युमुबा । पाठसालारि ङान्दा ह्रोसे डोबा हिन्ना । मुतेबादा ङाइ बिमुबा, ‘चु ह्वाइ सरन प्रधानसेन ब्रिबा हिन्ना बिसि । लिच्छा कलेज दोमाहेन्सेगा ङादा थाहा ताजि । तिरेकुनु संगित थुमला ह्रोजुगु बिले बद्रि–दुर्गा खरेल, प्रकास गुरुङ, बसन्त छेत्रि, दिब्य खालिङ, मनिकमल छेत्रि, धनन्जय थापा ल्होलोतेन तामा ताचिमुबा । थेखुइरि चु ह्वाइला प्रसंग रेमा मुतेबासे ङादा बिजि कि चुमि सिक्किमला सानु लामासे ब्रिस्ह्युबा ह्वाइ हिन्ना बिसि ।
थेला संगितकारए नोन सरन प्रधान आताना दुस्यान्त लामा मुबाचिम । सरन प्रधानलान समकालिन दुस्यान्त लामा याखारगि ज्याबा संगितकार मुबा तासाइ ल्हाना ह्रेङबा दिङ सोबारि आखाम्नि । थेदुइरि थेलान संगितरि गोर ङ्हि ह्वाइ रेकर्ड ताबा मुबा, ‘बालपनको आँगन त्यागेर’ ओम ‘विश्वास नगर जिन्दकीको माटोको हो माटै हुन्छ, साथ नखोज बटुवाको भोलि बाटो बिर्सिदिन्छ ।’ थे ल्हाना ह्रेङबा आसोनि तासाइ दुइडाबा संगित पिन्सि निजि । ह्वाइला छिगकारजुगुदा ल्हानासे ङोआसे बिबा ताम ङाला सेमरि रेजि ओम ङाइ याखारगि छ्योइ नोन ब्रिजि । सायद ह्राङसे नोन थे छ्योइ स्यापस्ह्युजि ताला । चु छ्योइ हिन्ना, ‘भारतीय नेपाली गीतकार पारिचयिक चर्चा’, थेरि ङाइ जेक्खे ह्वाइ ब्रिखेनजुगुलाबारे ब्रिबा मुला ।
भारतिय नेपालि ह्वाइला सन्दर्भरि हाजिरमान राइहेन्से दातेदोना खाला खाल्से ह्वाइ ब्रिबा मुला, क्योङलान बारे च्याङनान तासाइ नोन ङोसेना लाबा प्रयत्न लाबा मुला । तासाइ थेरि ङा पुर्नलिरिम सफलमि आरे, ल्हाना ख्लाबा मुला । थेदा जाकि बिस्तारित लिरि छार स्यान्दो संस्करन तेबा बिचार मुबा तासाइ अस्वस्थ्यतासे लासि थे सम्भब आता ताला । बरु छार छ्योइला खाजिबाइ ब्रिखेनसे चु गे लापिन्साम बिले चुदा अझान ब्यापक लापिन्साम ज्याबा तासेला मुबा ।
ङ्योइबा : नेपालि ह्वाइ संगितला थुमरि ३० दिङ जेक्खे सोसि नोन डोङबा सरन प्रधानसे याखारगि मुतेबा दिङ सोबा संगितकारसे पिन्बा तेबान योगदान पिन्बा मुला । थे संगितकार जेक्खे आताना याखारगि ज्याबा ह्वाइ ब्रिखेन नोन हिन्ना । थेग्याम्से ब्रिबा थेन संगित युबा ह्वाइजुगुला च्योच्यो तिनिला ह्वाइजुगुतेन लाजि बिसाम मुतेबा दुइडाबा ह्वाइजुगु मुला । थे ह्वाइजुगु मुतेबाला सुङ सुङरि चिबा मुला । तिनिला छार पिढिला आले आङाजुगुसे सायद सरन प्रधान ङोआसे ताला । चोदे ग्रेन संगितकार थेन ह्वाइब्रिखेन खाप्सि चिबा मुला । चुरि ह्राङला ताम तिला मुला ?
प्रसाल : सरन प्रधानदा ह्वाइ ब्रिखेन संगितकारला लिरि ङोआसेबा थेन थेला योगदानला मुल्याङकन लाबारि आखाम्बाजा ह्याङला ह्राङलान मुर्खता, कमजोरि बितोला । थेदा म्लेबान ह्याङसे ह्याङलापन म्लेबा च्योच्यो हिन्ना । तिल्दाबिसाम सरन प्रधानला ह्वाइजुगु दाते नोन ओतेबान कर्नप्रिय थेन मर्मस्पर्सि मुला, दातेला दुइरि नोन ओतेबान सान्दर्भिक मुला । बिले चुरि याखारगि ह्वाइदा च्यागे, थेदा दाते नोन ल्होलो गेताङजुगुरि ह्राप्सि म्हिजुगुदा उत्साहित लाबा चेस्टा लामुला ।
थे ह्वाइ हिन्ना, ‘नेपाली गौरव गर्छौं आफ्नैपनमा घमण्डी त होइनौँ है, सबैको साथी बन्ने बानी हाम्रो पछौटे त होइनौँ है ।’ चु ह्वाइरि आउदिन सरल छिगला गुङसे ह्याङला ह्राङला जातिय ब्यबहार थेन आचरनदा ङोसेना लाबा गे ताबा मुला । चुनोन चु ह्वाइला क्षमता हिन्ना । चुदा च्यासि ह्याङसे गोतोला सरन प्रधान खाजिबा स्तरला छिगब्रिखेन थेन संगितकार हिन्ना बिसि ।
दातेला पिढिसे नोन थेलाबारे ल्हानान ताम गोतोला । सरनला स्यान्दो गिक ह्वाइ ङादा आउदिन सेम निमुला । थे हिन्ना, ‘मान्छे सबै एउटै रगतको, विचार किन बेग्ला बेग्लै ।’ स्हिगोम कादे बेजोड थेला छिगजुगु । दाते म्हिजुगुरि ह्राङ ह्राङला बिचार म्राङला । म्हिजुगुरि ह्राङसे ह्राङदान ग्रेन म्हान्बा प्रबृति मुला । अहम, दम्भ, अहंकार, घमन्ड, लेबाफेबा ल्हानान जेक्खेरि म्राङला । तासाइ चुह्राङ तिल्दा लासे ? लिच्छारि ह्याङमि मुतेबा म्हिजुगु गिक्खेन हिन्नाले । गिक्खेन काला हिन्नाले । तिनि ह्राङदा तोजि बिसाम ङाला कासे ह्रो पिन्तोला ओम ङादा तोजि बिसाम ह्राङला कासे ह्रो पिन्तोला । चुह्राङ लासि का तोमाजा याखारगिन ताबा ओम स्यान्दो दुइरिजा तिल्दा फेसि फेसि चिबा ? थेनोन दुइरि सरन प्रधानसे चुह्राङबा बेजोड ह्वाइ ब्रिबा मुबा, थे तिनि नोन ओतेबान सान्दर्भिक मुला । चुह्राङबान ह्वाइदा ह्याङसिे दुइडाबा ह्वाइ बिला । चुह्राङबा ह्वाइसे दुइदा नोन डासि ङ्हाच्छा वाङबा ताला ।
ङ्हाउरि ब्लुम्सि ‘प्यासि’से सरन प्रधानला ह्वाइ थेन संगितला ताम लास्ह्युबा दुइरि गुङरिन स्यान्दो याखारगि ह्वाइला प्रसंग तेला । अरुना लामासेन मनिकमल छेत्रितेन कोबा ह्वाइ ‘आँखाहरूले कसलाई कसलाई खोजे झैं लाग्छ’। चोदे बेजोड ह्वाइ दाते नोन च्याङनान याङला बिसि ङाइ ह्रोला ओन्छाङ पाङला ।
चु ह्वाइला प्रसंग खाबातेन ‘आम्मामा’ सुङसि ह्रोसे सुङला, ‘थेदुइरिम ह्रोला याखारगि सिर्जनाला मुल नोन थिबा मुबा । थेनोन दुइरि निस्ठुरि कालसे गाप्सि ह्रोदा बोरपिन्मा हेन्सेम नेपालि ह्वाइ संगितसे ग्रेन क्ष्ाित नातोजि ।
तिनि सरन प्रधान तिलाइ दुइदोना सोपिन्बा हिन्साम आझान ल्हाना ज्याबा ज्याबा ह्वाइजुगु ह्याङसे याङसेला मुबा । थेदुइरि ह्रोदा संगित थुमरि ह्रो पिन्बा स्यान्दो याखारगि प्रतिभा मुबा रन्जित गजमेर । सरन रन्जितलान मिन पिन्सि चु ङ्हिसे आउदिन ज्याबा ज्याबा ह्वाइजुगु ब्रिबा मुबा । थेह्राङबान स्यान्दो याखारगि संगितकार नोन मुबा, थेसे ल्हानाह्राङबा भायोलिन ह्राप्मुबा । थे हिन्ना कपिलराज सुब्बा । आउदिन ज्याबा कलाकार । ‘उम्लिने माया पोखिन्छ, गम्भिरे पिरती खोज न’ बिबा ह्वाइ थेलान हिन्ना । थेह्राङ नोन लासि छिगब्रिखेनजुगुरि ह्याङसे पासाङ वाङबलदा म्लेबारि आदे । थेसे ब्रिबा ‘घाम जून पञ्च राखी बाचा मार’ बिबा ह्वाइसे अम्बर गुरुङदा ल्हानान तोर दोना लाजि । थे याखारगि अब्बल ह्वाइ ब्रिखेन मुबा । सामान्य सिक्षा किन्सि ओम सामान्य ल्हुइ सोसि नोन वाङबलसे आउदिन उत्कृस्ट ह्वाइजुगु सिर्जना लाबा मुला ।
ग्योइकाइरि तिनि न्हाङगार अभिनन्दन ग्रन्थ बिसि खालाइला जिबनि ब्रिसि छिपा होड नोन चलप ताबाह्राङ म्राङमुला । बरु ह्याङसेम सरन प्रधान, गोपाल योन्जन, अम्बर गुरुङ, सान्ति ठटाल ह्राङबा हिरा मोतिजुगुलाबारे म्हाइसि छ्योइजुगु छिपा लातोमुबा बिले चुह्राङबा प्रतिभाजुगुला अभिनन्दन ग्रन्थजुगु वा स्मृति ग्रन्थजुगुका तेतोबा आहिन ओम ?
ङ्योइबा : चु सहि बिचार हिन्ना ह्राङला । चुह्राङ नोन तातोमुबा । तासाइ चुदा डानपिन्बा ओम लासिपिन्बा खालाइ आतानि । लातोला बिसि ङ्हाच्छा वाङपिन्बाजुगु खालाइ आरे । चु सन्दर्भरि ङादा तिला थाहा ङ्हामचिमुला बिसाम चुनोन दिङ गोपाल योन्जनला केबा रेरि नेपालग्याम याखारगि मुतेबा ह्रोला ह्वाइजुगु पोप लासि ग्रेनलिरि याखारगि छ्योइ छिपाकेन मुला । थे छ्योइरि ह्रोसम्बन्धि ब्रिबा स्यान्दोला लेखजुगु नोन युसेला प्रयत्न ताचिबा मुबा नोन ङाइ थेबा मुला । चुह्राङबा गे याखारगिसे जेक्खे लाबा गे आहिन । चुला लागि याखारगि सामुहिक पहलला आबस्यकता ताला । तासाइ ह्याङला थे सम्बन्धित गेन्दुनजुगु तिल्दा निस्क्रिय चिला ? तिल्दा चुला बारे तिलाइ आडान ?
प्रसाल : दारे ह्याङला संगित थुमला ग्रेन स्रस्टाजुगु अम्बर गुरुङ, गोपाल योन्जन, सान्ति ठटाल, जितेन्द्र बरदेबा ह्राङबा म्हिजुगुला अभिनन्दन छ्योइका तेतोमुबा । तासाइ चुला लागि खालाइ ङ्हाच्छा आवाङ । चुला लागि थेनिकादे आर्थिक कारन उन्ना । तासाइ चु समस्या तिलाइ आहिन । च्योच्यो बिचार मुबा म्हिजुगु डिक्सि लाजि बिसाम चु गे फत्ते ताला । मुतेबाग्याम आर्थिक ह्रो किन्सि चुह्राङबा गे लाबारि खाम्ला । तासाइ खालाइ गिसे पहल चुतोजि, थेसे नेतृत्व पिनखाम्ला । दाते अभिनन्दन छ्योइ तेबा, सालिक स्हेङबा ताङ चलप ताबा मुला । तासाइ ह्वाइ संगितरि चुह्राङबा चुह्राङबा योगदान पिन्बाजुगुला अभिनन्दन छ्योइ तेबारि आखाम ओम ? खाम्लाले, तासाइ चुह्राङबा ताम चेतनारि युपिन्बा सहि म्हिला आबस्यकता मुला ।
चु सन्दर्भला ताम चलप ताचिबा दुइरि गोपाल योन्जनबारे स्यान्दो प्रसंग तेस्ह्युला प्यासिज्यु, दार्जिलिङरि निबा दिङ जेक्खे स्हेङबा गोपाल योन्जनला प्रतिमाला ताम लाबान चु गेसम्बन्धि बो गि ह्राङला दिमरि खाबा ओम थेला योजनादा मुर्त लि पिन्बारि ह्राङनो अगुवा तासि ल्हागाब ताबा सुङबान ह्रोसे ल्हेङमो थान्जि, ‘तिनि दार्जिलिङरि गोपाल योन्जनला प्रतिमा स्हेङबा मुला । माङग्यारग्याम खाबा पर्यटकजुगुसे नोन ङ्योइला खाला हिन्ना चु बिसि । चुमि आउदिन ज्याबा गे ताबा मुला ।’
ङ्योइबा : ह्वाइ थेन ह्वाइखारि ल्हानान च्योच्यो मुला बिसाम ल्हानान पार्थक्य नोन मुला । ह्वाइखा आगोना ह्वाइ ब्रिमा सफल ह्वाइ केबारि आखाम्बाह्राङ छोर्ला । ह्वाइ ब्रिबारि ह्वाइखाब्रिखेन तिङ नोन तोला ह्राङ ङादा छोर्ला । रहरसे जेक्खे ह्वाइ ब्रिमा थेमि क्युइला छ्युल्दुर ह्राङ जेक्खे ताला । ह्राङला बिचार ?
प्रसाल : चुमि आउदिन ज्याबा प्रस्न थानस्ह्युजि । चु सम्बन्धिरि ङाइ तिलाइ ताम ङाला छ्योइ ‘भारतिय नेपालि गितकारहरु केही परिचयिक’ रि नोन ब्रिसि जिन्बा नोन मुला । कादेरि केबादुइहेन्सेलान प्रतिभा ताला ओम ह्वाइ ब्रिला, खालाइसे स्यान्दोला च्यासि ओम लोप्सि ह्वाइ ब्रिला, कादेसे अभ्याससे खाराप तासिकेन निसि ह्वाइ ब्रिला, कादेसे ब्रिबारि आखाम्साइ नोन थेसे कोसिस जारि थान्जि बिसाम तिरेम अबस्य ज्याबा ह्वाइ ब्रिबारि खाम्ला । ह्वाइ ब्रिबा म्हिए नोन म्हुनाम्हुनान चर्चित ताबारि खाम्बा आहिन । संगितरि नोन गितारला याखारगि कर्ड नाङबातेन संगितकार दोबा आहिन । तासाइ ह्वाइ ब्रिमा जाजाकि ह्वाइला बारे डोतोला । ह्वाइ ब्रिबा म्हिरि कवित्वला सेम तानोन तोला । खाजिबा ह्वाइरि कवित्व आरे थे ह्वाइ निरस ताला । ह्वाइ ब्रिबासे लयात्मकता सेबा तातोला ।
हुवाइरि याखारगि लय ताला, थेनोन प्रकारसे ह्वाइला छिगरि नोन लय ताला । थे लयला मात्राला ह्रोसे स्होबा ताला । तबलाला मात्राजुगु, बिले रुपक, दादरा, दिपचन्दि, करवाँ बिला, थेह्राङबा मात्राजुगुबारे नोन ल्हानाच्याङना ग्युइ थान्बा तातोला । थे मात्राजुगु गुङरि खाजिबाइरि आधार स्होसि ह्वाइ रचना लाबारि खाम्ला । चुह्राङ लासि याखारगि निस्चित फ्रेमरि ब्रिबा ह्वाइ याङमाहेन्से थेदा कम्पोज लाबारि संगितकारदा आउदिन सुबिधा ताला । चुह्राङ लासि मात्रारि डिक्बा ह्वाइ मुला बिसाम संगितकारसे थेदा सजिलो लासि ज्याबा लि पिन्बारि खाम्ला । खाजिबाइ मात्राला फ्रेमरि आथान्ना सेमरि खाबा भाबना खान्दामान ब्रिमा ज्याबा ह्वाइ दोबारि आखाम । संगितकारसेमि ह्वाइ ब्रिमाहेन्से थेरि लय युला ओम थेतान काइपा, काइमोसे कोला तासाइ छिगब्रिखेनसेमि ह्वाइ रचना लामान न्हाङ न्हाङरि कोबान रचना लाबा तातोला । थेह्राङ लामा ह्वाइला छिगजुगुन याखारगि निस्चित लयरि सलल ब्योङबाह्राङ म्राङला । ह्वाइ ब्रिमा रहर थेन लहडसे जेक्खे आता ।
ङ्योइबा : ल्हाना ह्राङबा चुह्राङबाए नोन मुला । थे ज्याबा कोबारि खाम्ला, काइला क्वालिटि ज्याबा मुला, संगित नोन युबारि खाम्ला । थेदुइरि थेदा तिला ङ्हाम्ला बिसाम ह्वाइ ङाइ ह्राङसेन कम्पोज लाबारि खाम्ला ओम ह्राङसेक कोबारि खाम्ला ओम काइपा काइमो थेन संगितकारला ग्लारि ङालान मिन ब्रिला । दारे छिगब्रिखेनला ग्लारि नोन ङालान मिन ब्रिगाइ बिबा रहरसे ह्वाइए नोन थे ह्राङसेन ब्रिला । चुह्राङ लासि ज्याबा ह्वाइ सिर्जना ताला ओम ? बरु थेसे खाजिबाइ ज्याबा ह्वाइ ब्रिखेनला ह्वाइ कोतोबा आहिन ओम ?
प्रसाल : हिन्ना, ल्हानाह्राङबा ओस्बान मुला । ङ्योइजि बिसाम खालाइला छिग आयाङनि ओम ह्राङसेन ब्रिजि बिसि पाङला । थेह्राङ लासि ह्वाइ ब्रिला आदे । चुरि याखारगि बिचार ह्राङतेन थान्बा जेक्खे हिन्ना । खाइमागिम ङाला ह्वाइदा ह्राङलान ह्वाइ बिसि दाबि नोन लाबा मुला । ङाइए नोन ह्रोनिला सेम क्युइना लाबा सेम आलानि । ङाइ ओदे ज्याबा ब्रिबारि खाम्जिम, थेदा ओदे सेम निपिन्जिम बिसि कुटिसिन चिजि ।
ताम लाना लानान ह्रोसे आझान सुङला, रेडियोरि नोन ङाला कादे ह्वाइजुगु ब्यान्ड ताजि । संगित युबा ङाला ल्हुइला मुतेबाबिमा ङ्हाच्छाला याखारगि हह्वाइ मुला, थेदा प्रकास गुरुङसे कोबा मुबा । थे दाते आउदिन फायाङबा मुला । थे दुइरि ङा कलेज डोबाकेन मुबा, ह्रोए नोन डोबाकेन मुबा । ह्राङसे ह्वाइ ब्रिसि ङादा पिन्तोजि बिसि ह्रोसे सुङजि । थेदुइरि ङाइ ओदे ज्याबा ह्वाइ ब्रिबारिम आखाम्मुबा तासाइ याखारगि ह्वाइ ब्रिजि । ‘यो चिट्ठी लगी भनि दे बादल मायालु रानीलाई’ चु ह्वाइ ह्रोदा पिन्माहेन्से ह्वाइ सेम निजिम ओम खाराङ लासि चुरि संगित युसे बिबा ध्याउन्नरि ल्हागति स्ह्युजिम ।
ह्रोसे थे ह्वाइला ल्हानान धुन स्होस्ह्युजिम तासाइ नोन ह्राङदान सन्तोस आछोर्निम । लिच्छारि याखारगि धुन जाकि ज्याबा छोर्जिम । थे ह्वाइ ह्रोसे रेडियो नेपालरि कोस्ह्युजिम । थेदुइरि नेपालरि राजतन्त्रन मुबा । थेदुइरि थे ह्वाइ तिर्याम रेडियोग्याम ङ्ह्याजिन्माहेन्सेम ब्यान्डका लापिन्जिम । थेर्ला याखारगि स्क्रिनिङ कमिटिसे चु ह्वाइरि ‘यो चिट्ठी लगि भनि दे बादल मायालु रानीलाई’ बिसि रानिदा सम्बोधन लाबासे ब्यान्ड लाबा हिन्ना बिसि पाङजि । ह्याङ ह्याङला ह्वाइजुगुरि मायालु रानि बिसि पाङला तासाइ थेनिकादेसेम रानिदा लक्षित लासि ब्रिबाका म्हान्जिम ।
नेपालि थेह्राङ लासि ब्यान्ड ताबा म्राङसि आकासबानि खार्साङसे नोन ब्यान्ड लाजि । थेजा स्यान्दोन ह्वाइ मुबा । ‘तिमीले पनि नचाउने, उसले पनि खेलाउने, म त सस्तो धेरै सस्तो खेलाउना भएछु’ बिबा ह्वाइ । थेदुइरिम ङा रेडियो नेपालरिन मुबा । थेनिकादेसे ङादा ङ्ह्योइसि ङ्योइबा हिन्साम ङाइ स्पस्ट ताना लासेला मुबा तासाइ थेनिकादेसे अफिसरगिरि उन्जि । पदला रवाफ उन्जि । ब्यान्ड जेक्खे आहिन, थे ह्वाइला रकर्ड काँटिसे नोन क्यार क्यार लासि कोरतिजिम । थे ह्वाइरिम ङाइ खासरि जामेकोलाला बिद्रोहका ब्रिमुबा । जामेकोलाजा उपभोगला स्हे जेक्खे आहिन, जामेकोला नोन ह्राङलान सत्ता थेन गरिमा ताला बिबाका उन्बा हिन्ना । तासाइ थेनिकादेसे ह्वाइला भाबपक्ष आगोनि ।
ङ्योइबा : ह्वाइ ब्रिखेन थेन संगितकारला लिरि अम्बर गुरुङदा ह्राङसे खाराङबा प्रकारला मुल्याङकन लास्ह्युला ?
प्रसाल : अम्बर गुरुङदा ‘धेरैले नौ लाख तारा उदाए’ बिबा ह्वाइग्याम जेक्खे ङोसेबा प्रयत्न लाला । थे अगम सिंह गिरिला जातिय भाबनासे ओतप्रेत ह्वाइ मुबा, खाजिबा थे दुइरि ब्रिजि ओम थेसे मुतेबादा थुर्जि । गिरिला थे ह्वाइदा अम्बर गुरुङसे कम्पोज लाजि, थे ह्वाइला दाते नोन फेबान महत्व मुला, मान्यता मुला । तासाइ अम्बर ओदे जेक्खे आहिन । संगित सास्त्ररि खाल्से ह्वाइए नोन थेह्राङबान ब्रिबारि खाम्ला, थेदा याखारगि बिसेस बिसेसनसे सुसोभित लाबारि खाम्ला । चुह्राङ लासि सोम नोन प्रकारला क्षमता मुबा कलाकारदा बाग्येयकार बिबा लाला । चु हिसाबसे च्यामा ह्याङला नेपालि ह्वाइ संगितला थुमरि गिक्छा बाग्येकार हिन्ना अम्बर गुरुङ । थेलिच्छा गोपाल योन्जन थेन जितेन्द्र बरदेवाला ताम खाला ।
‘बाग्येयकार’ छिगला प्रसंग खामा प्यासिज्यु ह्रेच्छाक थेन तास्ह्युजि ओम दोसि सुङबारि चुजि, तिनिन्हाङगार जेक्खे दार्जिलिङरि गोपाल योन्जनला प्रतिमा स्हेङजि । थे दुइसाङरि याखारगि स्मारिका थोन्बा मुबा । थेदुइरि ङाइ नोन बिबा मुबा कि दारे ह्याङ बाग्येयकार आताना बाग्येकार ब्रितोजि । थे प्रतिमारि थेह्राङबान ब्रिजि नोन । थेला याखारगि कारन मुला, ह्याङसे संस्कृतला छिगजुगु प्रयोग लाला, थेदा तत्सम छिग बिला । तासाइ थेदा ह्याङलापन पिन्सि ह्याङला ल्हेदा सरल ताबा प्रकारला नोन स्होतोला । ओम थे तत्भब छिग दोला । थेतासि ह्याङ खानाङ बाग्येयकार बिचिसे, बरु बाग्येकार बितोला बिबा ङाला बिचार हिन्ना । ल्हानादा चु ताम सेमरि आनिनि ओम बाग्येयकार नोन तातोला बिजि । तासाइ थेबिमा ङ्हाच्छाम खालाइसे बिबा आरेमुबाले । ह्याङला म्हिजुगु ताम ठिकठाक लामाहेन्से पाले लाबा गेजा लाला ।
चु प्रसंगलिच्छा ह्रो दोसि अम्बर गुरुङरि ज्योन्खाला । सुङस्ह्युला– अम्बर गुरुङला ह्वाइजुगुला आझान डोबा आरे । खाजिबा दुइ अम्बर गुरुङ डोङजि, थेदुइरि दार्जिलिङरि गो.दु.नि.स. रि याखारगि श्रद्धान्जलि गेताङला आयोजना लाबा मुबा । थेदुइरि ङादा ह्रोदा छिगब्रिखेनलान लिरि थान्सि ताम थानपुङमुबा । ह्रोला ह्वाइजुगु स्हिगोम खाराङबा खाराङबा उत्कृस्ट ।
‘सम्हालेर राख’ बिबा ह्वाइ स्हिगो । सान्ति ठटालदा दातेदोना प्रसिद्धिला जोरि थान्बा चुनोन ह्वाइ हिन्ना । थेदुइरि ब्रिबा चु ह्वाइ दातेदोना छारला छार सोबा मुबा । सान्ति ठटाल थेन ‘सम्हालेर राख’ बिबा ह्वाइ पर्यायवाचि छिग बितोला । ह्रोला स्यान्दो ह्वाइ ‘म अम्बर हूँ तिमी धरती’, चुरि ह्राङलान बैयक्तिक बिचारधारहेन्से किन्सि ल्हानान ताम पाङबा मुला । चु ह्वाइ कादे प्रसिद्ध ताजि, थेला च्योच्यो खाजिबा ह्वाइतेन लाबारि खाम्ला ओम ? अम्बर गुरुङदाम नेपालि संगित थुमरि अग्रनि बितोला । हिन्बाम थेनिकादे बिमा नोन अग्रनि मुबा तासाइ आधुनिक संगितला थुमरिजा ह्रो नोन अग्रनि हिन्ना । काइलिपिजुगु नोन तयार लासि थेलान आधाररि ह्वाइ संगित तयार लाबा औपचारिक ढंगसे संगित लाबा परम्पराला तिबाम अम्बर गुरुङसेन लाबा हिन्ना ।
नेपालि ह्वाइ संगितला थुमग्याम अम्बर गुरुङदा क्षनगि हेङसि च्याजि बिसाम खाराङबा म्राङला ओम बिबा प्रस्नला जवाफरि प्यासिज्यु सुङस्ह्युला– थेमि याखारगि डुइ निबा ब्ले ह्राङबा ताला । ह्याङ याखारगि पिङ ब्ले म्राङचिबा मुला तासाइ थेरि तिक्खुरि डुइ निजि बिसाम खाराङबा ताला, थेह्राङबान म्राङला अम्बर गुरुङदा फेसि नेपालि ह्वाइ संगितदा च्याजि बिसाम । अम्बर गुरुङला मुल्याङकन लाबारि ह्याङ ल्हानान गाइजिन्बा मुला ।
ङ्योइबा : नेपालि ह्वाइ संगित तिनिला दुइरि ह्राङदा खाराङबा छोर्ला ?
प्रसाल : ह्याङ आसाबादि तातोला । ह्याङ ह्याङला संगितला दातेला दुइ सेमखाबा नोन म्हान्तोला । छार छार आले आङाजुगुसे ल्होलो प्रकारला ह्वाइजुगु तेसि चेस्टा लाचिबा मुला । ज्याबा तिला मुला बिसाम दातेला ह्याङला कादे आले आङाजुगुसे सास्त्रिय संगितला आधारदा चुङबारि चुबा मुला । थेह्राङ लामा ज्याबा तासि खाबान ताजि । इन्डिया आयडल थेन सारेगमप ह्राङबा गेताङजुगु टिभि रि स्हिगि, ह्याङला लाइनुजुगुदा नोन चुरिक्यार कुर्तोबा चिम बिसि कादे प्रतिभासालि लाइनुजुला आपाआमाजुगु नोन उत्साहित ताबारि चुबा मुला । चुह्राङ लासि चेतना खाबारि चुबा मुला । ह्याङजुगुतेन गिसेम गि प्रतिभाजुगु मुला तासाइ थेनिकादेदा गेन्दुनजुगु डिक्सि प्रेरना पिन्तोला ।
ङ्योइबा : ह्वाइखा थेन ह्वाइ ब्रिबारि खाजिबा सजिलो हिन्ना ?
प्रसाल : ह्वाइ ब्रिबारिम ह्वाइखा ब्रिबा बिमा गाह्रो गे हिन्ना । ह्वाइखादाम थेला आयातन ह्रेङबा वा तुन्बा ताना लाबारि खाम्ला ले तासाइ ह्वाइरिम याखारगि साँचोरि युतोला । ह्वाइरि भाबदा छिगजुगुसे छ्याम छ्याम बोर्सि ब्राबा तातोला ।
ङ्योइबा : ह्वाइरि क्लिस्ट छिग नोन थान्बारि आदे आहिन ओम ?
प्रसाल : हिन्ना, क्लिस्ट छिगसे लय चुङबारि अप्ठेरो ताना लाला । तासाइ खाइमा खाइमा क्लिस्ट छिग नोन परतिबा मुला बिसाम असल संगितकारसे थेदा लयात्मक लि पिन्बारि खाम्ला । बिले गोपाल योन्जनला याखारगि ह्वाइरि ‘सहानुभुति’ छिग परतिबा मुला तासाइ थेसे ल्हानान दक्षतापुर्न लयात्मकता पिन्बा मुला ।
ङ्योइबा : लिच्छारि, ह्राङला ह्वाइ ब्रिबा चुबा थेन दातेदोना ब्रिसि जिन्बा ह्वाइजुगु गुङरि ह्राङदान ज्याबा छोर्बा ह्वाइ खाजिबा हिन्ना सुङस्ह्युगोले ?
प्रसाल : अल्लारे मुमा नाम्सारि देउसि क्लाङमुबा । देउसि क्लाङमा खाजिबाइ प्रकारला ह्वाइ कोमा ताबा तासाइ देउसे ह्वाइ थेन मोलमला ह्वाइजा खालाइ न्हा खालाइसे ब्रितोमुबा । थेदुइरि नाम्सारि ङा बोकिन्बा टोलिरि देउसे ह्वाइ ब्रिबा बो ङाला फिरि खाजि । ङाइ खामआखाम देउसे ह्वाइ ब्रिजि । चुबा चु ग्याम्सेन हिन्ना । लिच्छा कलेजरि दोमाहेन्से ह्वाइ ब्रिबारि चुजि ।
बद्रि–दुर्गा खरेलतेन ङाला आउदिन ज्याबा सम्बन्ध मुबा । थेनिकादे ङ्हाच्छा ङ्हाच्छारि भानु जयन्तिरि रामायन पाठ लास्ह्युमुबा । ङाइ ह्रोनिकादेदा तिलाला रामायन पाठ लाबा, ह्वाइ कोतोला बिबा लामुबा । ह्राङनिजुगु कलामन्दिर निबा म्हि, ह्वाइ संगित लोप्बा म्हि ह्वाइ कोतोला बिसि पाङजि । ह्वाइ ब्रिसि पिनस्ह्युगो ह्राङसे बिसि ङादा जबरजस्त ह्वाइ ब्रिपुङजि । ओम ङाइए नोन १७१ औं ७२ औं भानु जयन्तिरि ह्वाइ ब्रिजि । थेनिकादेसे कम्पोज लासि कोजि । थेमि याखारगि ज्याबा समुह ह्वाइ दोजि ।
भानुदा श्रद्धान्जलि ह्वाइला बोल मुबा– ‘मेरा बेसुरा गीतहरू तिमीलाई नै समर्पित छन् ।’ थे ह्वाइ कोमाहेन्से दुर्गा खरेलमि ल्हानान चर्चारि खाबारि चुजि । थेह्राङ तामाहेन्से ह्रोदा नोन ल्हानान उत्साह याङजि । ल्हानान लिच्छा ग्याम, खाजिबा दुइरि ङाइ नोन ल्हानान ह्वाइजुगु ब्रिजिन्बा मुबा, तिरेकुनु ओसोन ताम नोन तामरि ङाइ ह्रोनिदा बिजि, ह्राङनिजुगु ह्वाइमि कम्पोज लास्ह्युमुला तासाइ थे म्हिजुगुसे सेमरि किन्नोन आकिन्मुला, प्रचलित नोन आता । जाकि ज्याबा क्योङसेन सेम निबा ह्वाइ स्होस्ह्युगोले बिसि ङाइ पाङपिन्जि ।
थे ताम थेसिम ह्रोनिसे नोन सुङस्ह्युजि– आहिन, ह्राङसे ह्वाइ नोन ब्रिबारि आखाम । थेह्राङबा ह्वाइ ब्रिसि पिनस्ह्युगोम थेहेन्सामका ङान्सेइ नोन कम्पोज लाला । ङाइ बिजि ह्वाइमि ब्रिला तासाइ ह्राङनिसे नोन थेदा ओतेबान ज्याबा स्होतोला । थेलिच्छा ङाइ ह्वाइ ब्रिबा तयारि लाजि । थेदुइरि ङा चिबा दिमला टेरेसग्याम च्यामा सातान योरि याखारगि छामे खाइमा आमा आपातेन, खाइमा नाना आङातेन, खाइमा ह्रोजुगुतेन निबाकेन लाबा सातान म्राङमुबा । ङादा सेमरि तिला छोर्मुबा बिसाम थे छामेदा ङाइ ङ्योइसिन ख्लाजि बिसाम स्यान्दोसे तिला म्हान्ला ताला ? थेदा कादे अप्ठेरो ओम ङादा नोन अप्ठेरो ताला ताला चुनोन भाब सेमरि क्लाङ चिजि । ङाइ चुनोन भाबसे थे ह्वाइ ब्रिजि । ‘बोलाउँ भने तिमीलाई बात लाग्ने डर’ बिबा ह्वाइसे केवा किन्जि । थे ह्वाइ ङाइ बद्रि–दुर्गा खरेलदा पिन्जि । थे ह्वाइ याखारगिन सिटिङरि चुह्राङबा फ्लोरि ङाइ ब्रिजि कि थेह्राङबा फ्लो दाते आखा ।
ङ्योइबा : ह्राङला खाजिबा ह्वाइ आउदिन सेम निला ?
प्रसाल : आपा आमादा मुतेबा जा जामे सेम निबा ह्राङ ताला । ह्राङला सिर्जना मुतेबा सेम निला । चोदे ताना तानान याखारगि ह्वाइ आउदिन सेम निला थे ह्वाइ कर्म मोक्तानसे कोबा मुला । ‘फेरि फेरि तिमीले मलाई कहिँ कतै नभेट्नु, विपना त भयो भयो, सपना समेत नदेख्नु ।’ चु ह्वाइला कम्पोजिसन नोन राजु सुन्दाससे आउदिन ज्याना लास्ह्युबा मुला । कर्मसे याम्बुरि निसि चु ह्वाइ रेकर्ड लाजि ।
(जे.के. बराइलिसे लाबा ल्हेङमोला सम्पादित बो, दो:बा : अगाध)
