दुप्चेश्वर गाउँपालिका–५, नुवाकोट दिम तासि दान्दे बुढानिलकन्ठ नगरपालिका–८ गाल्फुटार याम्बुरि स्ह्युबा होम बहादुर दोङ, निबा बेल्बो ला हेन्से नेपाल सरकार संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयान मन्त्रालय अन्तर्गत बौद्ध दर्शन प्रबद्र्धन तथा गुम्बा विकास समितिला सदस्य सचिबरि नियुक्ति तास्ह्युबा मुला । ह्रोदेन तामाङ डाजाङ स्योस्यो लालातिरेमला ह्रोडिक्खेन बुद्ध योन्जन लामासे लाबा ल्हेङमो :
ङ्योइबा : ह्राङ लोप्बोनकादेला अधिकारला लागिरि ङहाच्छा वाङसि आन्दोलन लासि ब्राबा म्हि बौद्ध दर्शन प्रबद्र्धन तथा गुम्बा विकास समितिरि जा खाराङ लासि दोखास्युुजि ?
प्रसाल : लोप्बोनकादेला आन्दोलनरिजा ङ्हाच्छा ङाइ अखिलग्याम राजनिति लाबा मुबा । थे दुइरि ङा कानुनला लोप्बोन मुबा । कानुनला डोबा जिन्सि लिच्छा बुद्धिजम एन गोर्गिक दर्सन हिन्ना बिबा ङाइ गोमा हेन्से टि. यु.रि बुद्धिजम डोबारि चुजि । थेसे जननोन ङादा सेम ताङना लाजि । थे ताना तनान चु दिङरिजा लोन्पोसेनोन बुद्धिजम डोबा म्हि बौद्ध दर्शन प्रबद्र्धन तथा गुम्बा विकास समितिरि दोजि बिसाम तिलाइ गे ह्राङसे लाबारि खाम्ला बिबासेनोन ङा चु ग्लारि दोखाबा हिन्ना । जब मन्त्रि परिसदसे असारला २ कुनु नियुक्ति लाजि थे लिच्छा ४ गते हेन्से ङा च्रि दोखाबा हिन्ना । दान्दे कोरोनाला कारान खास गे ला आखाम्साइ ङ्हाच्छा खाराङबा गेताङकादे स्हेङबा हे च्यासि पन्च बर्षिय योजना स्हेङबा ताङरि मुला ।
ङ्योइबा : ह्राङ फिक्र्याप स्ह्युबा दुइरि म्राङबा बौद्ध दर्शन प्रबद्र्धन तथा गुम्बा विकास समिति अनि ह्राङनोन चुरि दोखासि अनुभुत लामा खाराङबा ल्होलो स्याप्स्युजि ?
प्रसाल : खासनोन पाङतोमा ङाइ सोचब ताबा बिमा ल्होलोन स्याप्पा मुला । ङाइ सोचब ताबा मुबा कि जत्ति नोन तामकादे बुद्धला दर्सनदा फोकस लातोबा मुबा थे चुरि सामान्य रुपरिजेन लाबा स्याप्जि । तिबारि बिसाम दर्सनला ताम बिमाइ खालि गोन्बो स्हेङबाला तामजेन ल्हाना म्राङजि । गोन्बोकादे स्हेङबाम ज्याबान हिन्ना तसाइ ऐतिहासिक दोङराप पुइबा गोन्बोकादेला संरक्षन लाबा होना ध्यान निबा आम्राङनि । छार छार गोन्बोकादेदा राज्यला तर्फग्याम पिन्बा सिमित स्रोत साधनकादे अनुदानला रुमरि पिन्बा स्याप्जि तर पुरातत्विक महत्वला जुन नेपालला जेन आहिन कि जाम्बुलिङला पुरानो गोन्बो बिमुला थे लोगिला गोन्बो थेराङबा गोन्बोकादेला दान्देदोना संरक्षन लाबा आम्राङनि । थेसे लामा यिनिला चु कार्य समितिसे गिक्छा प्राथामिकता लोगिला ह्राङबा गोन्बोकादेला प्रचिनतादा न्होङना आलाना संरक्षनला पहलकादे तिसि जिन्बा मुला ।
ङ्योइबा : ह्राङला ङहादिङला अवधि न्हाङरि तिगा तिगा लाबा योजना मुला ?
प्रसाल : खाप्पाइ बिमा ङहाच्छा मि ह्याङला म्हिसे बौद्ध दर्सन बिमाइ खालि बुद्ध धर्म बिबाजे गोबा म्राङमुला । चु धर्म जेन आहिन्ना दर्सनएन हिन्ना बिबा ताम गोबा आरे । थेला थुमरि अनुसन्धानमि लासि जिन्बा मुला । थेदा ह्युलबा दोना बोर्सि सरकारदाइ अवस्था चुराङबा मुला बिबा ताम दोना लासेला मुला ङाच्छामि ।
थेलिच्छा तिनि बिमा २६ सय दिङ ङ्हाच्छा साङगे च्योम्दान्देसे केवा किन्जि । थे दुइला जत्तिपनि मुबा दर्सनकादे दान्दे जाम्बुलिङसे डोसि चिबा मुला । जस्तो अमेरिकालान ताम लाबा हिन्साम ७८ वटा विश्वविद्यालयरि बुद्ध धर्म सम्बन्धि आहिन कि बौद्ध दर्सनला ख्यात्पा डोबा तासि चिमुला । बुद्ध ह्राङनोन केवा किन्बा ग्लारि बल्ला बल्ला गोर सोम ब्लि विश्वविद्यालयरि डोबान मुला । थेसेलामा बुद्धला दर्सन तिगा हिन्ना बिबा तामजा ह्याङसे गोबारि आखाम्लाइ । चु बिबाजा दिप्रिला दिरि दोप बिबा ह्राङबान हिन्ना ।
आरेरिकारि बुद्धिजम डोबा मुला बिमा ह्याङ अचम्म तामुला । बास्ताबरि थेरि बुद्ध धर्म डोबा आहिन कि, बुद्ध थेन थुइबा दर्सनकादे डोबा हिन्ना । ङाइ गोबा अन्सार दर्सन जबसम्म विज्ञानसे प्रमानित आला थेदोना अध्यात्मिक ताबा चिम थे ताबासे धर्म बिमाइनोन दर्सनदा ङ्हाच्छा बोर्बा योजना मुला । छ्यामरि ऐतिहासिक दोङराप पुइबा गोन्बोकादे, पुरातत्विक धार्मिक ग्लाकादेदा संरक्षन लाबा योजनाकादेजा मुला ।
चु बौद्ध दर्शन प्रबद्र्धन तथा गुम्बा विकास समिति खाल्दामान सदस्यसचिब दोसि खासाइनोन बिबाजा ङहाच्छला
ङ्योइबा : गोन्बोकादे, पुरातत्विक धार्मिक ग्लाकादेला अध्यान, अनुसन्धान हेन्से संरक्षन लाला बिमुला तर गेरिजा आम्राङबा मुला । सम्भवना खाराङलासि ताला ?
प्रसाल : सम्भवना मुला, अवस्यान ताला । तिबारि बिसाम दान्दे राज्यसे च्याबा बिबान थेराङबा ग्लाकादे हिन्ना । चु बिमा ङहाच्छाला योजनाकादेरि थे खाल्ला लाबिङकादे, सोचकादे, आदाबासे लामाइ थेराङबा ताबारि खाम्दाला । ह्राङदा पाङनोन तोमा चु गेदिमलान ताम लातोमा चु २०३३ सालरि ठोङबा गेन्दुन हिन्ना । तसाइ दान्दे दोना चुला व्यवस्थापनकादे खालि अध्यदेसला भररिजेन चालब तासि चिबा स्याप्पा मुला ।
चुरि न्हा नियमावलि मुला, न्हा ओएनेम मुला, न्हा कर्मचारि दरबन्दि मुला । ङा बिमा ङहाच्छारि ल्हानान म्हिाकादे दोखाजि नि, खाइ गे दिमला व्यवस्थापन ? थे ताबासे दान्दे ङा दोखासि ला ब्लि ताजि ओएनेम स्विकृत लासि बासि जिन्मुला । दामोसे नियमावलिकादे स्हेङबा राफ्ताररि मुला थे स्हेङला । ताम तिगा हिन्ना बिसाम राज्यसे आज्याबा बिला बिसाम २०३३ सालरि ठोङबा गेन्दुन दान्दे दोना खाराङलासि सोजि ? मात्र चुरि दोखाबा नेतृत्वसे चु ग्लाला थुमरि महत्व गोबारि आखाम्बा महसुुस जा ङादा ताबा मुला । थेसे लामा बौद्ध दर्शन प्रबद्र्धन तथा गुम्बा विकास समिति जा अध्यादेसला भररि आहिन कि गोर्गिक बिशिष्ट ऐन अन्र्तगत सन्चालन तादोला बिसि ङाइ मन्त्रालयरि ताम थान्मा थेनि सकरात्मक ताबान प्रारम्भिक ड्रफ तयार लाउ बिसि लोन्पोसे पाङबाला मुला । आन्तारिक रुपरि लाथालिङगा मुबादा व्यवस्थापन लाबा नोन गोर्गिक महत्वपुर्न गे तासेला म्हान्बा मुला ।
ङ्योइबा : लिच्छाला ताङरि साङगुलसे फुप्पा गोन्बोकादे पुनःनिर्मानला लागिरि सरकारसे तिलाइ राहत पिन्साइ दान्दे दोना थे गेकादे थुम्बा आम्राङबा मुला । थेदा ह्राङनिसे खाराङ लासि च्यास्युला ?
प्रसाल : ह्राङसे एकदम महत्वपुर्न प्रश्न लास्युजि । चुरिजा तिगा हिन्ना बिसाम २०७२ ला साङगुलसे २९ वटा जोङरि ताबा भौतिक संरचनाकादे फुप्पा मुबा थेरि गोन्बोनोन ल्हानान मुला । थे लिच्छा गुम्बा बिकाससे सर्वे लामा १३ सय चान्चुन गोन्बोकादे स्याप्मा, कोइजा पुन निर्मान लातोबा, कोइजा सामान्य मर्मत लामान ताबा मुबा चिम । थे गोन्बोकादेदा वर्गिकरन लासि पुन निर्मान प्राधिकरनरि दर्ता लासि ए बि सि लासि थान्जिम । थेला गेकादे बिबा म्होकोन पुन निर्मान प्राधिकरनसेन लाबा हिन्ना । जुन गे लातोबा मुबा थेजा ताबा आरेम । चु बिमा ङाच्छा खाच्युबाइ पुन निर्मानला गेकादे ताबान आरेम बिसाम चु दिङरिजा १३७ वटा गोन्बोदा निर्मानला लागिरि प्राधिकरनसे टाङगा पुइबा अवस्था मुला, तसाइ गे तिबारि ङाच्छा आनिलाइ ? बिबाजा ङादाइ खुल्दुलि ताबा मुला । आहिन ७२ सालरि दोस्ता ताबा भौतिक संरचना ७७ दोनाइ तिग्दा निर्मान आदानि ? बिसि ङानिसे नोन ङ्योत्पा छार्बा लामा कार्यविधि स्होबारि गाइबा बल्ल बल्ल ०७५ सालरि कार्यबिधि स्होजि ताकि पुन निर्मान समितिला अवधि ७६ साल दोनाजेन मुबा । साँचिन गोन्बोकादे स्हेङबान हिन्साम किता पुन निर्मान समितिला अवधि अजाइ दिङ सोम ब्लि कप्तोला आहिन बिसाम मुदेबान दायित्व, जिम्मेवारि, अधिकार लगायत मुदेबान गुम्बा बिकास समितिदा पिन्जि बिसाम ङानिसेजा दुइरिन गेकादे थुम्ना लाखाम्ला । ङानिदेन प्रत्यक्ष थुइबासे लाबा थेरि मुबा समस्या थेन अभाबकादे था ताला थेसेलामा ङानिदेन प्रे गे लामा थे गोन्बोकादेन नोन सहज ताबा अवस्था म्राङबा मुला ।
ङ्योइबा : लिच्छारि मुदेबान तामाङ ह्युल्बादा तिगा सुङला ?
प्रसाल : जब बुद्धला दुइरि बुद्ध सासनदा टुना लाबारि मुदेबान ह्युल्बाला ग्रेन योगदान मुबा । दामो साँचिन बुद्ध दर्सन बुद्ध धर्मदा सोना लाबान हिन्साम तामाङ ह्युल्बाला ग्रेन योगदान तासेला मुला । तिग्दा बिसाम जनसंख्यालान आधारग्याम च्यामाइ तामाङला ७ प्रतिसत मुला । मुदेबान तामाङकादे बौद्ध धर्म तेन्बा ह्युल्बाला हैसियतसे धर्म, दर्शनदा सोना लाबारि थेन जाम्बुलिङरिन ङोसेना लासि थान्बारि तामाङ ह्युल्बाला ग्रेन योगदान ताला बिसि म्हान्बा मुला ।
