साङ्ग्युर

दिन म्हुन्नोन फ्याङ्मुला हवाईजहाज, दिन मुन्नोन दोमुला थेराङ लासिन । तासाइ एदा बोर्सि निबा हवाईजहाज दोसि आखानिगि तिला ? एम ओतेला दिङ दोनान दोसि आखानिल्योम परदेशी । बरु ब्याप फुइसि भुर्र फ्याङ्सि निबा ज्या तिरे दोसि खाला खेबा (पुरानो) जाङरि, दिङ्छा ङाच्छा फेसि निबा सेमला म्हि खाजिबाइ रे दोसि खाला एतेन ताम पाङ्बारि । तासाइ एमिम ग्यालमनोन म्लेसि निजिल्योम । फेटटाङ्ना चेगाइ सेबा ह्राङ्मुला मुग्लानी । दार्सेम म्हाङरि सुत्तैनोन आखामुला एम । बरु म्हाङ थे रेकादे खामुला, थे म्हिकादेला खामुला, खाला सातान म्हाङरि चिबाला लागिरीजे सिमित ताजि । देन्बा डान्बाला लागिरिजे सिमित ताजि । सात्ताइ डान्बाकादेला संग्राहलय पुइसि बाब्रारि सिमित ताबा सम्बन्धकादे बरु म्हाङ दोसि दुइदुइरि खाबरि आहाम्साइ खाइमागि दोसि चिबाजिम । तासाइ हवाईजहाज क्रेसि निबा म्हि ए ल्हानन रे ताजि म्हाङरि सुत्तैनोन आखामुला ।

ङान्न दिम्ला रेडियोसे एला साङ्ग्युर आपाङ्मुला । खाइमा खाजिबा पार्टी फ्रेजि बिबा साङ्ग्युर फुइमुला । खाइमा बिसाम दोसिला चुनावरि खाजिबा खाजिबा पार्टी डिक् िनिला बिबा साङ्ग्युर फुइमुला । एमसिसी पास ताजिरो बिबा पाङ्मुला खाइमा । खाइमा एसपिपी नोन पास लाला रो बिबा पाङ्मुला । पेट्रोलला भाउ ल्हेजिरो बिसि पाङ्मुला विसाम खाइमा गि गोबोन्से स्यान्दो गोबोन्दा बाङ्बा क्रिङ्बाला जेक्खेन सङ्ग्युर पाङ्मुला । खाइमाम निर्मला पन्त आङाला बलात्कारिला थोरि ताम जेक्खेन लासि चिबा पाङ्मुला । खाइमाम एलाइ साङ्ग्युर पाङ्मुवा बिसि रेडियोरि न्हाब्याङ ठोङ्सि ङ्यान्बामुला ङानि । तासाइ एला साङ्ग्युरजा खाइमाइ आपाङ्मुला चुसे ।

गाङ दिला एला दिम खामआखाम दातेदोना थेराङ्सिन राप्सि चिजिमुला । सोला छानो ग्लाग्लारि ब्रेसि दलानरि आहाल तासि चिजिमुला । ख्राङगा फुप्सि बिजोक मुला । एला आपासे दुखसुख लागि थुइबा दाकादे विसाम दातेदोनान गुर्बा आरे । ओइमा कामरेकुनु घट्टा ग्याम्से माकाइ स्याङ्सि दोमा एला दिमरि वाङ्बा मुबा । आमसे ल्हानान गुनासो लाबागेन मुबा । एला डान्बा खामा ब्रेलसाङरि मायुङ्से पुइगाबा खेबा (पुरानो) ट्याङ्कर ग्याम्से एला फोटो तेसि म्रेन्बा सम्मन च्यासि चिबा जिम । दातेम चु काले नोन काथेबा ताजि ताला वा थेबा बिसि सुङ्बागेन मुबा ङादा ।

चुपाल्सेला वर्खा थाना आलाउ बिसि साहुसे छे फागो बिसि ताकेता पिन्बागेन मुलारो । आहिन विसाम क्याम्साङ ब्लेला व्हारि ब्यान्ना बिमुला रो साहुसे । कालेला आपासे टु ब्योङसि स्होबा चु याखर्गि चिनो सुत्ताइ साहुला बोरि पर्दिदिसेला ताजि थेबा बिसि गुनासो लाबागेन मुबा । एमिम ग्रेन म्हाङ थोसि परदेशी दोबा म्हि । न्होर स्होसि खाला बिसि दिम बु साहुला बन्धकि थान्सि ब्राबा म्हि । रे बो ङ्हि म्हुन बो ब्लि साहुला छेसे मु थुर्जिन्जि । खाराङ लासि फासे खाइ !

ङाइ आमादा तिलाइ लासि गोना लाबारिन आखाम्नि ह्रो । दारेम दिमसे निउनिउ गाङ्से खाउखाउ बिबा दुइ ताजि, थे कालेला लि नोन आच्याजिमा सिमुवा बबु ! बिमा सेम न्हाङरि कटक्क स्हु खाजि । थेहेन्दे छेमासोम ब्रा नाख्लेरि युथान्छि सेम क्युङ्ना लासि दिम दोजि ।

ङाम दाते दोनान याखर्गिन चिबा म्हि । याखर्गिन चिबा बानि ताबा म्हि । सत्ताइ ह्राङ्सेन छ्याम्बा काङ्सि चाबा मुबा । तासाइ थे रेकुनु जान्बान आखानि । चु मि नाङ्नोन एलान झल्को खासिचिजि । ओम न्हाब्याङरि आमासे सुङ्बा तामकादे कोहोरेगि होङ्चिजी, ‘दारेम दिमसे निउनिउ गाङ्से खाउखाउ बिबा दुइ ताजि, थे कालेला लि नोन आच्याजिमा सिमुवा तिला बबु ।’

तिलाइ दुइ ङाच्छा म्हुन तिरे म्हाङरि म्राङ्मुबा एदा । थेन म्हाङरि हिन्ना एसे पाङ्बा मुबा, ह्राङ्ला ह्युल्सा ख्लासि निबा म्हिकादेदाजा नाम्साला चेगाइसे कादे क्रोला ओदे नाम्सारि चिबा कादेदाजा आक्रोताला सायद । थेकादेसे नाम्साला चेगाइ, ह्युल्साला चेगाइ बिबा तिला ? बिबा ताम ध्यान पिन्बारि आम्याङमुला ताला मान्मुला ङादा । तासाइ खाइमा फिग्र्याप ह्युल निबारि तयार ताबा याखर्गि म्हि लाइनरि राप्सि ल्हानान प्रयास लासि पासपोर्ट यारि स्याप्ला, थे दुइरि ङाच्छा चसक्क चस्कप ताबाजिम सेम । ङाच्छा लिच्छा ङा ङाला ग्ला ग्याम्से थारेङ निबागेन मुला बिबा डान्सि । पासपोर्टरि भिसा ल्हागाप ताजिन्मा हेन्दे फिग्र्याप ह्युल निबारि बिसि क्योङग्याम्से फेसि, क्रासि चिबा ह्राङ्ला आपा, आमा, खुइ, जाजामेदा आक्रागो बिसि तासाइ ह्राङ्जा क्राबान क्राबान स्योरि योनान दिम ग्याम्से थोन्सि निमा, ङिक्छ्या कटक्क सु खाबाजिम सेम । चोदे चेगाइ लाबा ह्राङ्ला म्हिकादेतेन फेसि हानाङ हानाङला ङोआसेबा (विरानो) ह्युलरिक्यार निआतोसाइ तासेला बिबा डान्सि । ओम खाइमा तिङनोन सिरिङ्ग लासि सा ख्लाबागेन ह्राङ्दा पुइबा हवाईजहाज त्रिभुवन विमानस्थल ग्यामसे तोररिक्यार नेपाललान सा थोरि फ्याङ्सि चिबा ताला, थे दुइरि सोमछ्या झन् आज्याना सु खाबाजिम सेम । दारेम खाइमा दोसि खाला बिबा ताम सेमरि क्लाङ्बान ।

थे लिच्छाला रेकादेरिजा दुइदुइरि थेनोन नाम्सा डान्सि चिबाजिम सेम । चु दुइरि नाम्सारि तिला ताबागेन मुलाताला, खाराङ ताबागेन मुलाताला, खाला तिला लाबागेन मुलाताला बिसि । चोरोङ लासिनोन ल्हेबाचिम नाम्सा दिम्ला माया ।
ए चोरोङबान चोरोङबा ताम पाङ्बागेन मुबा । थेनोन दुइरि गाट्टारि ओँयाँर ङ्ह्याबासे लामा फेत छोर्जि ङा । थेहेन्दे लेङ्बा ताम ङ्यान आम्याङ्नि एला । एसे डान्मुला ? ह्याङ कक्षा ब्लिरि डोबागेन लामा लोपखाङ ग्याम्से तिरे टिफिनरि ह्यार्सि निसि बाङ्गे ग्योइरि स्योङ क्याल्बारी निबा मुबा । दोसि खामा ग्यालमरि ङाइ नेपाली छ्योइरि मुबा माधव प्रसाद घिमिरेसे ब्रिबा
‘गाउँछ गीत नेपाली ज्योतीको पङ्खा उचाली
जय जय जय नेपाल सुन्दर शान्त विशाल’ गोबागेन मुबा । थेनोन दुइरि गुङरिक्यार गोमुबा,
‘पश्चिम किल्ला काँकडा पूर्वमा टिस्टा पुग्या थ्यौँ
कुन शक्तिको सामुमा कहिले हामी झुक्याथौँ ।’
चु गोबागेन लामा एसे ङ्योइबा मुबा, चु काँकडा थेन टिस्टा बिबा खानाङ मुलाताला है ? ङाइ एला योजुम्बि पेरो लासि उथेरिक्यार बिसि ओन्बा मुबा । थे दुइरी एला ङाच्छा गोबासेबा दोबामुबा । तासाइ खाइमाखाइमा झन्झन् ताम गोसिगेन निजि, ओम ह्याङ्ला ह्युलसा न शान्त ल्हागतिजि न ग्रेन नोन ।
सेममि ङालाइ मुबा ह्याङ्ला ह्युल्सादा ग्रेन बिबा । तासाइ ङामलान भारत ह्याङ बिमा च्युइ ङ्हिसे ङ्हि बो खेप्पा ओम चीन च्युइ डुसे ब्लि बो खेप्पा मुला बिबा था तामाहेन्दे ङाला सुङरि बुजु ल्हागाप ताजि । सेम ङालाइ मुबा चु ह्युल्सादा शान्त बिबा । तासाइ कोन्ज्योसोम बुद्ध चुरिन केबा ताम जेक्खेन गोबा ङाइ, खाइमाखाइमा दोङरापरि ताबा युद्धकादेला बारेरि नोन डोबारि चुजि, जामाहेन्दे शान्तम आहिन कि तिला ह्राङ ङ्हाम्जि । ओम तिन्हाङ्गर तिलाइ छ्योइकादे डोमा हेन्दे चु ह्युल्सारि ल्हानान ङाच्छाहेन्दे ग्लेकादे ग्याम्से, शासककादे ग्याम्सेन नाङ्बा प्लेसि थान्बा म्रिङ्कोला, जनजाति, मधेसि, दलितला म्हिकादेसे ह्राङ्लान थोपथाङ आह्रिनान अन्याय नासि चिमागा, चु ह्युल्सा कादे शान्त बिबा ओतेम आहिन्बाजिम बिबा ताम गोसिगेन निजि । थेहेन्दे झन चोरोङ्लासि शान्त ताबाम ठिक आहिन म्हान्जि ओम अन्यायरि ताबाकादेसे थोपथाङ ह्रिमा शान्ति खलबलप ताजि बिबाकादे पाखन्डि ह्राङ ङ्हाम्जि । थोपथाङ स्याप्तोला बिसि रेबा आन्दोलनकादे बिल्कुल ठिक ङ्हाम्जि । ङाला ह्रो, ह्याङ्से सोबा नाम्सारि पोदोबा तामकादे ल्हानान ल्हाना मुला । फुप्तोबा आज्याबा ठिमकादे ल्हानान ल्हाना मुला । तिनि नोन थे नाम्सा हिन्ना खाजिबा नाम्सारि ह्याङ सोबागेन मुला । दराज न्हाङरि ह्राङ्से डोबा लोप्खाङला सर्टिफिकेट तोक थान्बा याखर्गि म्हि नाम्सारि मुबा आज्याबा ठिमकादेला लिसो, अन्याय कादेला लिसो, अन्धविश्वाकादेला लिसो ताम पाङ्बारि आखाम, ह्राप्पारि आखाम । पाङ्मुला गि नाम्सा ओरोङ्बा मुला चोरोङ्बा मुला । नाम्सासे डो¥याप लाब, सोबा नियमकादेदा वाइबारि ओत्तेबन आखाम बिसि बरु आत्मसमर्पण लासिपिन्ना ।

ङाला ह्रो, ए दोसि खाउ, चु मुबा आरेबा मुतेबा आज्याबा ठिमकादेला लिसो ह्राङ्दा ह्राप्नालाइ । दारेम चु ह्युल्सा जेबा, शान्त थेन ग्रेन मुला बिसि डोसि जेखेन तिलाइ आता । चु ह्युल्सा देन्बान जेना लादोबा मुला । चुला म्हिकादेसे म्हि दोसि सोबला लागिरि क्रासि डुइसि चिबा व्यवस्था नुप्ना लासि देन्बालान शान्त सोदोबा मुला । नाम्साला पोर गोबा ओम गोबारि चासो ताबा ह्याङ्ला पुस्तानोन ह्राङ्ला दिमथेमेजा सम्पन्नशील सोइ, स्यान्दो तिलादमन तागाइ बिबा म्हान्सि ङाच्छा ब्राजि विसाम ह्याङ्ला जा, जामे, छायाछुयु कादेसेम सुखरिन सोबारी म्याङ्ला । तासाइ चुला चोते ल्हाना ह्युल्बाकादेला दुख विसाम खाराङ्बा मुबा ओस्बान मुला ।
ह्याङ्सेम चुला निमुखा कादेला पक्षरि ल्हानान ल्हाना लाबारि लेङ्बा मुला । केबा, ब्रेल्साङ लाबा, कोल्दुगु न्हाबा सम्पत्ति जाक्कार छाबा ओम लिच्छा सिबा । चु तयारि फरम्याट ग्याम्से फिर्क्याप थोन्सि नाम्साला दुखकादे जिन्ना लाबाला लागिरि सोबागा देन्बालान सानदार ल्हुइ हिन्ना । चु बोक्टो फरम्याटरिम ग्यार्जा तोङ्जासे सोबान मुला ल्हुइ । दोङरापला मुतेबा गोरङ्हा फ्युक्पा म्हिकाला मिन पाङ्गो बिजि विसाम ह्याङ्से पाङ्बारि खाम्ला ? अहँ आखम । तिल्दा विसाम ह्याङ्दा था आरे । तासाइ नम्साला लागिरि तिलाइ आहिन तिलाइ योगदान लाबा ग्रेन बिबा म्हिकादेला विसाम ल्हानालान मिन पाङ्बारि खाम्ला ।
ङाला तामला रहस्य गोबा प्रयास लाउ । तिनिला आवश्यकता चुनोन हिन्ना ह्रो ।
घ्याङलेख गाउँपालिका–२, सिन्धुली