काभ्रे जोङला ल्हो होना मुबा खानिखोला गाउँपालिकाला वडा–४ फुलडाँडारि मुला ङा केबा नाम्सादिम । खानिखोलारि केवा दिम तासाइ ल्हानान दिङ ङ्हाच्छा हेन्सेन लोप्खाङरि डोबा थेन ल्होलो गे लाबान चिचिबा मुला बोदिरि । बोदिरि चिजिबा ङा तिलाइ दुइ ङाच्छा गोर्कि गे थोसि नाम्सारि नितोबा ताजि । तिलाइ रेला लागिरि बोदिग्याम्से थोन्सि नाम्सारि गोर्कि कफि खेति सम्बन्धि तालिम बोर्सिमाम । नाम्सारि दोबा लिच्छा मोक्कोन नाम्साला ल्होलो म्हिकादे पोप लासि ङ्हारेला कफि खेति तालिमनोन जिन्ना लाजि । तालिम जिन्बा लिच्छा तिलाइ रे दिमरि चिबा सेम खाजि बिसाम सोमरे÷ब्लिरे दोना चिजि दिमरि ।
नाम्सा दिमरि चिबा दुइरि योरि छे हान्बा गे लासि आमादा ह्रो लासाइ दिनिरिजा बिसाम फुर्सद ताबा मुबा । थे फुर्सद थेन दिनिला छेप्पा ख्योबाला लागिरि ह्रोकादेतेन ङा दिम दिरि मुबा चाकस्योङरि ग्योइ क्याल्बारि दोबा मुबा । तिरे कुनु स्योङरि निबा दुइरि नाम्साला आलेकादे अमृत बजु थेन रोचक श्रेष्ठसे ज्योज्यो तिनिम दुवालि पाङगे, ङानिसे फुर्लुङ, ढडिया, त्रिपल बासि खाबा मुला बिजि । ह्राङसे जाक्कर ह्रो लास्युगो दुवालि पाङबा मालुम ङाजा मुला अमृत आलेसे पाङजि । ओराङनोन लासि रोचक आलेसे ज्योज्यो अमृतसे ठिक पाङजि, ह्राङसे ङान्से जेक्खेन ब्लिङ आखम्बा युङबा ब्यिाङसि ह्रो जेक्खेन लासाइ ताला । (रोचक आले ह्रुइसे बाइ तासाइ तामाङ ग्योइ मोक्कोन पाङखाम्बा म्हि हिन्ना ।) आलेकादेसे ओराङ पाङबा हेन्से ङाइ पाङजि आलेकादे ङादाम तार्ङा सेबारि आखाबा मुला । आखासाइ एनिकादेदा ङाइ हाम्बाला ह्रो लासि पिन्ना होइ बिजि । ङाइ थेराङ पाङमा आलेकादेसे ज्योज्यो सुर्त आलाउ बिजि । दोसि ङादा देन्बारिन तार्ङा सेबारि आखाबा मुबा । थेराङजा तिल्दा ताजि बिसाम दिमरि आपा लामा ताबासे, आपासे का थेन ङे खाबा प्रानिदा थाबा साइबा लाला आदे पाङबासे ङा थेन दिमला ज्योज्यो खालाइसेन स्योङरि क्यार निबा खाइमाइ तार्ङा सेबा गे आलानान हिन्ना । दिमरि तार्ङा सेबा आलान म्हिसे सेबा तार्ङा ग्लुसि चाबा गे जे लाबा मुबा । आलेकादेसे पाङमा हेन्से ङाइनोन लु लाइलोम बिसि ङानिसे दुवालि पाङबारि चुजि ।
अमृत, रोचक थेन ङा लासि म्हेन्दो सोमसे दुवालि पाङबा चुबा तिलाइ लिच्छा लक्ष्मि बजु (बज्थेबा) आस्याङ, वकिल बजु कोन थेन जिवन श्रेष्ठ आस्याङ छ्यामरि स्यान्दो गोर ङि सोम आङाकादे नोन दोखाजि । ङानि मोक्कोन डिक्सि पाङजि दुवालि । दुवालि रेक्छाकरिन पाङसि जिन्जि बिसाम, चुजि तार्ङा सेबारि । ह्रोकादे कोइ तार्ङा सेबा, कोइ खालुङ बाला म्हान छेक्बा लाजि । तार्ङा सेबा दुइरि जा बिसाम ङाइ जम्मा गोर्सोम जेक्खेन सेजिम । ताकि ह्रोकादेसे कादेसेजि बिबाला हिसाबनोन आरे । घन्टा गि ह्राङबा तार्ङा सेबा गे लाबा हेन्से बिसाम तार्ङा आस्याप्नि । तार्ङा बेबा निस्कर्स लासि थे हेन्देम ङानिनोन दुवालि ग्याम्से थोन्जि ।
ङाच्छाला दुवालिग्यामसे थोन्बा हेन्से दोसिन ह्रोकादेला छ्यामरि ङान्से अर्काेन ठिक्काला जाजुबा दुवालि गि पाङजि । थेरिजा च्याङना दुइरिन दुवालि डुङजि बिसाम तार्ङानोन आन्छरला स्याप्जि । तार्ङा सेबा जिन्सि थोन्बा लिच्छा आले अमृतसे म्होकोसेन साइबा तार्ङा ग्ला गिरि पोप लादासि तार्ङा सेबारि निबा म्हिला दिम दुरिला आधाररि बो लाबा चुजि । थे म्राङमा आलेकादेला गोर्कि सिस्टम जा ङादा आउदिन चित्तरि निजि । थे तिला बिसाम दुवालि पाङसि सेबा तार्ङा म्होकोलान ग्ला गिरि पोप लासि म्होकोदन च्योच्यो बोलाजिम । तात्तेसम्म ङाइ म्राङबा चु छार सिस्टम हिन्ना । थे दुइ बिमा ङाच्छा ङाइ नाम्सारि तार्ङासेबा दुइरि ओराङबा सिस्टम म्राङबा आरेबा मुबा । आले अमृतसे तार्ङा बो लाबा गे जिन्बालिच्छा म्होकोन ह्रोकादे ह्राङह्राङला बो दुइसिमाम ङानि दिमरि खाजि ।
स्योल्पेजि दोसि खादोमा :
तिरे ङा च्याङन दुख लासिमाम ल्हाना बिमाराङ तार्ङासेबासे याप्पा ङानिकादे नाङकर दाङसिन योरि छे बाबा गे जिन्ना लासि कान चदासि थोन्जि चाकस्योङरि दुवालि पाङजि । थेकुुनु जा बिसाम ङानि ब्लि (अमृत, रोचक, वकिल थेन ङा) जे मुबा । तिरे ङाच्छा म्हेकोसेन तार्ङा मुलाबिसि अनुमान लाबा ग्लारि दुवालि पाङजि ङान्से । ल्हानान मिहेनत लाजि । दुवालि पाङजिन्बा लिच्छा तार्ङा सेगे बिसिमाम गोर्किन तार्ङा अयाङनि । च्यामा आउदिन तार्ङा याङला पहारला ग्लारि तार्ङा आस्याप्न ओत्तेला दुख लाबा ङानि म्होकोन गोब्र्लि÷ङ्हा जेक्खेन तार्ङासेम नेबा नोन खाजि बिसाम स्योल्पेजि । दारेम दिमरि दोमा तिला बितोबोम अमृत आलेसे पाङजि तार्ङा आरे बिमाम आपा, आमानिसे ब्रेलागोम खताम ताजि म्हाले होइ बिमा ङानि ब्लिनोन नेजि ।
दुवालिरि तार्ङा आयाङमा हेन्सेम ङानि ब्लिनोन थोम तासि चिजिबा दुइरि ग्याङ क्लाङसि ब्राबा ग्रोङ साजि दोखाजि । थे ङानिला ङामरि खाजि ङयोइजि तार्ङा कादे सेजि बिसिमाम । तर ङानि जा तिलाइ पाङबा बिमाइ नेसि जे चिजि । लिच्छा ङाइ पाङजि तिनिम चु दुवालिरिम दुख जे ताजि तार्ङान आरेबा जिम । ङाइ ओराङ पाङमा थेनोन नेजि । नेसिनेसि पाङजि थेसे ‘तिलाइ रे ङहाच्छा ङानिसेनोन चुनोन ग्लारि दुवालि पाङबा मुबा । तर ङानिसेनोन गोर्कि तार्ङा आसेनि, या थान्थान नितोजि’ बिसि पाङजि । थे ओराङ पाङबा हेन्सेम ङानिलानोन सेम जक्कि हिन्नाइ चित्त बुझाव ताजि । ग्रोङ साजिदेन ताम लाबाजिन्बा लिच्छा ङानिनोन दुवालि पाङबा थे त्रिर्पालकादे थेसि रेछाक्गि दिनिरि साङजि ह्रार्ना लासिमाम । स्योङग्यामसे क्योलोलो थोन्जि दिमला ग्यालाम । दुवालिरि सेबा तार्ङा म्होकोदान बो लाबारि आछ्योबा हेन्सेम ह्रोकादेसे ज्योज्यो चु तार्ङा एसे बोर्गाे बिजि । थेराङनोन लासि वकिल कोन्सेनोन ङानिमि सधैँ ह्राङबान तार्ङा सेसि चाचिबा म्हिकादे हिन्ना । ह्राङमि सधैँ दोखाबा म्हि आहिन ह्राङसेन थोगो आस्याङ बिमा हेन्से थे कुनुला तार्ङा ङाइ थोजि । ङाइ ङा जेक्खेन मि आबोर बिमा ह्रोकादेसे कर लाबाहेन्से ङाइ तार्ङा थोजि । तर स्ह्यान आलेथेन कोनकादे जा या थान्थान खाजि ।
दिमग्यामसे तार्ङा सेबारि बिसि फुर्लुङ, खोङा, डाडिया बोर्सि निबा म्हिकादे थान्थान फुर्लुङ लिप्सिगेन खादोमा जा आउदिन पेबा छोर्बाजिम । दुवालि पाङबारि निबा म्हिकादे गोर्कि तार्ङा आबान या थान्थान खादोमा ङानि न्हाङरिन ङोबा नेबा लासि दिमरि खाजि । तार्ङासे आखम्मा स्योल पेबा छोर्जि, पेसि पेसि दिमरि खाजि ।
खानिखोला गापा, काभ्रे
