दिङ कुला भान्का जुकभ, थेदा लासोम ङ्हाच्छा सार्कि अल्याखिनजा गे लोप्बारि पुइबा मुबा, क्रिसमसला म्हुना म्हेर्बारि आनिनि । ह्राङला दोप्ताजुगु थेन स्यान्दो गे लाबा म्हिजुगु गिर्जादिम निबारि आथोन्देदोना थे ब्रान्सि चिजि, दिमरि ह्राङ गिक्खे तामाहेन्से थेसे दोप्ताला दराजग्याम कलम मसि तेजि । कलमला निभरि खिया ल्हागतिजिन्मुबा, थेसे कच्याक कुच्युक परप ताबा पाना गि कागजह्राज्ञला ङ्हाच्छा थान्जि ओम ब्रिबारि चिजि । ङ्हाच्छाला छिग ब्रिबा बिमा ङ्हाच्छा थेसे ल्हानान रेम झ्याल थेन म्रापरिक्यार संकालु दृस्टिसे च्याजि, ओम गाढा रङगला लाला कुरिक्यार च्याजि, थेला ग्ला ङ्हिलोरिन थारेङदोना स्होन्बो स्होबा साचोजुगुसे प्लिङबा दराजजुगु थान्बा मुबा ओम दोसि दार्बा तिङसे नुब्बा सा बुन्जि । बेन्चरि कागज स्योङचिमुबा, भान्का थेनोन बेन्च ङ्हाच्छा पुइमु जुसि सारि चिजि ।
थेसे ब्रिबारि तिजि– ‘ङाला सेमजो म्हेमे, कोन्स्तान्तिन मकारिच ! ङाइ ह्राङदा चु चिठ्ठि ब्रिबाकेन मुला । क्रिसमसला उपलक्ष्यरि ङाइ ह्राङदा डेन पुइकाबाकेन मुला ओम आशा मुला, कोन्ज्योसोमसे ह्राङदा ताङना लासि थान्सेला मुला । ङाला न्हा आपा मुला, न्हा आमा, ङाला ह्राङला बिबान दारेम ह्राङ जेक्खे मुस्ह्युला ।’
भान्कासे थोबो थिजि ओम दोपदोप्बा झ्यालरिक्यार च्याजि । झ्यालला ऐनारि मैनबतिला क्रिप ह्योङचिमुबा, थेसे कल्पनारि ह्राङला म्हेमे कोन्स्तान्तिन मकारिचदा म्राङजि । थे झिमरेक मिनला गिक्खे फ्युक्पो म्हिजा म्हुनाला चाउकिदारला गे लामुबा । थेला म्हेमे ज्युइबा, पाबा, तुन्बा कदला, छ्योआछ्यो पैसठ्ठि दिङला खेप्पा मुबा, तासाइ थे आउदिन चनाखो थेन फुुर्तिलो म्हि मुबा । थेला लिरि सातान मुस्कुराहटला भावना क्लाङचिबा तामुबा ओम मि आइराकला नसासे लठ्याप ताचिबा तामुबा । थे दिन्छे ग्याप्बाजुगुला कानदाइबा ग्लारि म्हेर्मुबा ओसेम भान्सेनिजुगुतेन क्यालो लासि चिमुबा । म्हुन्छे थे ग्युला डिग्याम स्होबा ग्रेन ओभरकोट क्वान्छि ह्राङला काडि ठ्वाकठ्वाक लाबान बङगलाला ख्यारख्युर कोर्बा लामुबा । याखारगि खुयु नाकिमामा कस्तान्का थेन स्यान्दो याखारगि नाकि, थेदा थेला म्लाङ रङ थेन नेवलेह्राङबा ह्रेङबा ल्हुइसे लामा भ्यु (पुख्रि ह्राङबा तारङा– दोबा) बिबा लामुबा, थोबो कुरसि थेला लिच्छा लिच्छा ब्राचिबा तामुबा । चु भ्युनला चालढाल च्यामा थेजा मुेतबाला आदर–सत्कार लाबा थेन मुतेबातेन ङोसेबा बिलक्षन प्रतिभा मुबा ह्राङबा ङ्हाम्मुबा । थेसे ङोसेबा ओसेम आसेबा मुतेबादा नासगिलान विनयपुर्न दृस्टिसे च्यामुबा । तासाइ खालाइसे थेदा सेम परप आतामुबा । थेला आदरपुर्न चालढालमि गद्दारिपुर्न दुस्टता छुम्बा याखारगि नकाब जेक्खे मुबा । गोलेसे खासि तिक्खुरि फ्याट्टा ख्रापपिन्बा, बरफदिम न्हाङरि कुटिसि वाङबा थेन किसानजुगुला नाका ह्यो लाबारि थे उस्ताद मुबा । थेसे चोदे तोबा चाजिन्बा मुबा, खातेबा हप्ता गाङसाल सिनाकि या चामुबा, थेदा ङ्हिरेम च्योसि नोन जिन्मुबा तासाइ चु मुतेबा तामला बो थे जस्ताला तस्तान छोन्बो मुुबा ।
दाते सायद, म्हेमे म्रापला ङ्हाच्छा रापसि स्ह्युमुला, थे नाम्साला गिर्जादिमला चम्कप ताबा सार झ्यालरिक्यार मि च्युमच्युम लाबान च्यासि स्ह्युबाकेन मुला ओम ह्राङला बुटसे गोलेसे जुसि क्यार्से जासे ब्रासि स्ह्युबाकेन मुला ओसेम ग्याप्बा ग्याप्बा खुयुजुगुतेन क्यालो लाबाकेन मुस्ह्युला । दाते म्हेमेसे ह्राङला काडि पेटिरि जाङस्ह्युमुला । ह्रोसे ह्राङला छ्या फैलाप लाला स्हिला ओम हाङबासे दार्बान खेप्पा तरिकासे हि हि लाबान खाइमा ग्याप्पा खुयुदा ओम खाइमा भान्छेनिदा जिस्ह्युला ।
म्रिङकोलाजुगुतेन ह्राङला नसदानि ङ्हाच्छा थान्बान थेसे सुङला, ‘लाउ तिर्याम नासिम च्यागो ।’
म्रिङकोलाजुगु नाला ओम हाछ्यु लाला । म्हेमे दंग परतिस्ह्युला, मस्तिसे ङेस्ह्युला ओम ग्रेन काइरि बिस्ह्युला– ‘हाङबासे जमब ताबा नार्तुला लागि गजबला मान आहिन ओम !’
दारे नाकिदा नाबारि पिन्स्ह्युला । कस्तान्तसे नोन हाछ्यु लाला ओम नार्तु दोबान, सेम स्हुखाबा ह्राङ लासि क्यार ह्यार्ला । भ्युनजा हाछ्यु लाबा ह्राङबा असिस्टता आला ओम मे ह्योङबारि चुला । माउसम गजबला मुला । गोलेसे लाबा ल्हागतिचिमुला, वातावरन ताजा थेन सफा मुला । म्हुन दोप तासाइ नोन दिमजुगुला तार छानाजुगु, ग्लिङ थेन बामासे चम्कप तामा दोङजुगु, चिमनिग्याम थोन्चिबा म्युगुसे तुम्बा पुरा नाम्सा नोन स्पस्ट म्राङला । मुरि ताङसि चम्कप ताचिबा सारजुगुसे टम्म प्लिङबा मुला ओम मुगंगा नोन स्पस्ट म्राङला, बिले क्रिसमस प्रिबाला लागि क्योलोलो सफा लासि थेरि ग्लिङला रोगन ल्हागाब लाबाला मुला….. ।
भान्कासे ह्रेङबा सा बुन्जि ओम मसिरि कलम ब्लुम्जि ओम दोसि ब्रिबारि चुजि :
‘तिल्मा ङाइ ल्हानान या चाजि । दोप्तासे ङाला क्रा चुङसि डुइसि माङग्यार चोकरि बोर्जि ओम डिला पेटिसे तोबादोना तोजि । लाइनुदा बेजाङरि ह्योङना ह्योङना तिक्खुरि छुपनिजिम, थेतासि चुह्राङबा या चाजि । निबा हप्ता दोप्तास्यासे ङादा हेरिङ तारङा सफा लाबारि पिन्बा मुबा, ङाइ मेग्याम्से तारङा सफा लाबारि तिजि, चु म्राङसि दोप्तास्यासे ङाला या ग्याम्से तारङा ब्यान्जि ओम तारङाला थोबोसे ङाला सुङरि छेप्बारि तिजि । स्यान्दो गे लाबा म्हिजुगु ङादा ङोमुला, पसलरि आइराक ग्लुबारि पुइमुला ओम दोप्ताला लाङगाइ ह्यो लाबारि पुइमुला, दोप्तासे तिला तिला स्याप्जि, थेसेन तोबा लामुला । तिलाइ चाबारि आयाङमुला । योरि प्लेनगि पाउरोटि पिन्ना, दिन्छे छ्याम्बा चाबारि पिन्ना ओम ङ्यासे दोसि प्लेनगि पाउरोटि पिन्ना । चिया ओम बन्दला सुरुवा खाइमाइ चाबारि आयाङ । चु मुतेबा स्हे थेन्छे जेक्खे चाला । परालरि म्हेरपुङला, म्हुन्छे थेन्ना जातुकु क्राबा दुइरिमि म्हेर्बारिन आम्याङ, बेजाङ ह्योङसि चितोला । तिङजो म्हेमे, कोन्ज्योसोमला लागि ङादा चुग्याम बोर्ला स्हिगो, ङा दिमरि निबा सेम मुला, नाम्सारिन चिबा सेम मुला, दारे ङातेन ल्हाना सहब ताबा बाङ आरे । म्हेमे, ङा ह्राङला काङरि फ्या लाला, ङादा चुग्याम बोरस्ह्युगो, आहिन्साम ङा सिसेला मुला । ङा सातान ह्राङला लागि कोन्ज्योसोमतेन छ्योकु लाला… ।
भान्काला सुङफि फ्रिजि, थेसे ह्राङला खिदि मुबा यासे मि फ्याजि ओम सुँक्क–सुँक्क लाबारि चुजि ।
‘ङा ह्राङला नस स्याङला’, थेसे दोसिन ब्रिबारि चुजि– ‘सातान ह्राङला लागि कोन्ज्योसोमतेन छ्योकु लासेला मुला ओम यदि ङाइ तिलाइ बदमासि लाजि बिसाम जति सेमसे म्हान्ना, तोबारि खामस्ह्युला । यदि ङाला लागि थेरि तिलाइ गे आरे म्हान्ना स्हिला बिसाम दया लासि ङादा स्होन्बो सफा लाबा गे पिन्बारि कारिन्दातेन अनुरोध लासेला मुला, आहिन बिसाम फेद्याला ग्लारि म्हे छाबा गे लाला । सेमजो, म्हेमे दारे स्यान्दो ल्हाना सहब लाबा बाङ आरे, सिबारि जेक्खे लेङबा मुला । ब्रासिन नाम्सारि ह्यार्बा बिचार लाबा मुबा, तासाइ स्होन्बो आरे, हाङबा म्राङसि लोङबा खाजि । ग्रेन तामा हेन्से चुला लागि ङाइ ह्राङला हेरबिचार लासेला मुला ओम खालाइसे ह्राङदा दुख पिन्बा हिम्मत लासेला आरे, ह्राङ डोङजिन्मा हेन्से ह्राङला आत्माला लागि छ्युकु लासेला मुला, जस्तो ङा आमाला लागि लाबा लामुला ।’
मास्को ल्हानान ग्रेन सहर मुला । खानदामान ग्रेनम्हिजुगुला दिमजुगु मुला ओम ताजुगु ल्हानान मुला, तासाइ चुरिम न्हा ग्युजुगु नोन म्राङला, न्हा नाकिजुगु नोन नाम्सारि ह्राङबा बोमो खाबा खाल्ला ताला । चुरि क्रिसमसला दुइरि ब्योनजुगु कोबाकेन दिम दिमरि निबा आला ओम थेन्दा गिर्जादिमरि कोबारिएन आपुइ । तिर्याम ङाइ पसलरि तारङा चुङबा बल्छि चुङचिबा म्राङजि, का सुताइ मुबा, खात्दामान तारङा सुताइ चुङबारि खाम्ला, याखारगिम चुह्राङबा गज्जबला बल्छि मुबा, गाङसाल मनला रोहुदोना छेङबारि खाम्ला । चुह्राङबा पसलजुगुए नोन ङाइ म्राङजि, थेरि ल्होलो थरिला टुबाकजुगु चुङचिबा मुबा, थेह्राङबान टुबाक, जस्तो ह्याङला दिमरि दोप्ताला मुला । च्याङना बिमा च्याङनारि सय रुबलमि अवस्यान परतिला… स्या पसलरि ह्रि नाका ह्वाबा, थेन्तेर ओम खरायोजुगु चुङचिबा तामुला, तासाइ खानाङ ग्याम बाबा हिन्ना, चुजा पसलेजुगुसे आपाङ ।
सेमजो म्हेमे, जब बङगलारि क्रिसमस दोङ सजब लासेला मुला, हेम्बोरछे ह्राङसे थे दोङग्याम ङाला लागि याखारगि सुनौलो ओखर थुपिन्ह्युगो ओम पिङ सन्दुकरि थान्स्ह्युगो । मैया साहेब ओल्गा इग्नात्येभ्नातेन भान्काला लागि बिसि ह्रिला स्ह्युगो ।’
भान्कासे ह्रेङबा सा डुइजि ओम दोसि झ्यालरिक्यार च्याबारि चुजि । थेसे डान्जि म्हेमे दोप्ताजुगुला लागि ह्रिरि क्रिसमस दोङ थाबारि निमा सातान थेदा ह्राङतेन छ्याम बोर्सि निबा लामुला । कादे ताङबा मुबा थे रेजुगु । ह्रिरि दोमाहेन्से म्हेमे हो–हो लासि क्रिङला स्हिमुबा, ह्रिरि म्हेमेला काइ होङबा थेमुबा, चु थेसि भान्का नोन हो–हो लासि क्रिङमुबा । चुह्राङबाएन तामुबा, क्रिसमस दोङ थाबा बिमा ङ्हाच्छा, म्हेमेसे पाइप चोल्ला स्हिमुबा ओम ल्हानान दुइदोना नस नाला स्हिमुबा, ओम हाङबासे छोनछोन दार्बारि चुबा भान्कादा ङोस्ह्युमुबा…. बामासे तुम्बा चु स्तब्ध दोङजुगु बिले ब्रान्चिबा तामुबा दारे खाल्ला सिबा पालो हिन्ना बिसि । ओम तिक्खुरि ग्लिङला थुमग्याम्से याखारगि खरायो फुत्त थोन्मुबा ओम तिर ह्राङनोन हुत्याप तासि निमुबा… म्हेमे क्रिङसिन ख्लामुबा–
‘चुङगो, चुङगो… ए मे थाबा बदमास !’
दोङ थाजिन्मा हेन्से म्हेमेसे थे दोङ छेङसि दोप्ताजा दोना लामुबा, ओम थेरि दोङ सजब लाबा ताङ तिमुबा… मैया साहेब ओल्गा इग्नात्येभ्ना मोक्कोन बिमा ब्यस्त तामुबा । भान्का ओल्गा इग्नात्येभ्नादा आउदिन माया लामुबा । जब भान्काला आमा पेलागेया छोन्बो मुबा ओम बङगलारि गे लामुबा, थे दुइरि ओल्गा इग्नात्येभ्ना भान्कादा रेमरेम केकेबा पिन्बा लामुबा, चुदोना कि थेदा ‘काड्रिल’ स्याबारि सुताइ लोपपिन्बा मुबा । पेलागेया सिमाहेन्से अनाथ भान्कादा ग्याप्बाजुगुला भान्छारिक्यार स्युरपुइजि, जहा थो म्हेमे चिबा लामुबा । ओम भान्छा ग्याम सार्कि अल्याखिनजा पुइपिन्जि…… ।
भान्का ब्रिबाकेन मुबा– ‘सेमजो म्हेमे, ज्योन्खाउ, कोन्ज्योसोमा दुहाइ मुला, ह्राङसे ङादा चुग्याम्से खाम्देदोना योना बोर्सि ब्राला स्हिगो । ङा अनाथफिरि दया लास्हिगो, चुरि ङादा मुतेबासे तोमुला, सातान फोइदान थान्मुला, चोदे आज्याना ङ्हाम्ला, ङा ह्राङदा पाङबारि आखाम, सातान क्राला जेक्खे । क्योलोलो जेक्खे दोप्तासे स्होन्बोला साचोसे बाङसे ङाला ङ्होरि छेप्जि, ङा सारि गुर्जि । दारे खाइमाइ रेबारि आखाम ताला म्हान्बाकेन मुबा । ङाला ल्हुइ नाकिला बिमा नोन मार मुला…. ओल्योना, कानो इगोर थेन साइसदा ङाइ फ्याफुल्बा मुला सुङसि पिनस्ह्युगो, ङाला हार्बिनजा खालाइदा आपिनस्ह्युगो । ह्राङला सेमजो नाति इभान जुकभ, सेमजो म्हेमे, योनान ज्योन्काला स्हिगो ।’
भान्कासे थे कागज चौबर लासि कुम्जि, क्योलोलो जेक्खे कोपेक गि फासि थेसे ग्लुबा खाम न्हाङरि थान्जि…. ह्रेच्छाक सोचतिमा हेन्से थेसे मसिरि कलम ब्लुम्जि ओम ठेगाना ब्रिजि–
‘नाम्सारि, म्हेमेदा’
ह्रेच्छागि ह्राङला थोबो रिजि, तिलाइ सोचतिजि ओम काप्जि– ‘कोन्स्तान्तिन मकारिचदा ।’ थेदा चिठि ब्रिबारि खालाइसे बाधा ताना लाआम्याङनि बिबा म्हान्सि दङग परतिसि थेसे कुलाकि कुजि, कोट क्वान्जि ओम कोटला टाँक आथुइनान सडकरिक्यार छ्योङजि…. ।
थेसे क्योलोलो स्या पसलेजुगुतेन ङ्योइमा थेन्छे पाङमा मुबा– चिठ्ठि युबा बाकस न्हाङरि चिठ्ठि युपिन्मा हेन्से थे बाकसग्याम चिठ््िठजुगु तेला, घन्टिजुगु च्योबा सोम ता चिठ्ठि होबा बग्गिरि थान्सि, आइराकसे ङ्ह्योइबा गाडा स्याङबाजुगुसे चु चिठ्ठिजुगु जाम्बुलिङनाङ दोना लाला । भान्का मुतेबा बिमा ङामला पोस्ट बक्सदोना छ्योङसि निजि ओम ह्राङला चु अमुल्य चिठ्ठि गाल न्हाङरि युजि…. ।
करिब घन्टागि लिच्छा चु ज्याबा आसाजुगुसे लस्त ताबा भान्का मस्तसे म्हेर्जि… थेसे म्हाङरि कुदाप म्राङबाकेन मुबा । म्हेमे कुदापफिरि स्ह्युबा मुबा, म्हेमेसे ह्राङला लिखन्डि काङ मार च्योसि स्ह्युबा मुबा ओम भान्छेस्याजुगुदा थेला चिठि डोसि थेना लास्ह्युबाकेन मुबा…. कुदापला क्यारख्युर भ्युन ब्राबाकेन मुबा, मे ह्योङबाकेन मुबा….।
सन १८८६, दोबाः अगाध
