ब्रेल्साङ

रोम थेन् जिनोवाला गुङला जाजाबा स्टेसन गिकरि कन्डकटरसे ङानि चिबा डिब्बाला म्राप ठोङ्जि (ठ्वाङजि) । दोप्पा स्ह्यालला छ्युगुला गे लाबा म्हिसे स्यान्दा गिकला ह्रोरि ज्युत्पा (ज्युइबा) ल्हुइला गान्बा गिकदा झन्नै झन्नै थिसिन बिगे न्हाङरि थान्जि । गान्बाला मिः गिक काना मुबाला । ‘ओन्छ्यान † ल्हानान् गान्बा ताजिम’ ज्याबा सेमसे तिक्खोरिन निसेन पाङजि ।

गान्बा ल्हानान फुर्तिलो म्राङ्जि । गान्बासे ह्राङला ज्योम्बा या ह्योङ्बान ह्राङदा ह्रो लाबाकादेदा थुचेछे पिन्जि आसेम ताङ्बान छार्बा थोबो (क्रा) ग्याम टोप तेसि बेन्चिरिक्यार च्याबान ङ्योइजि :
‘ङा चुरि चिगे ?’

यात्रि जाक्कि क्यास्ताङ लेजि आसेम राहतला सा बुन्छि थे गान्बा ह्राङला नाख्रु थोन्बा पुइरि या थान्सि थेरि चिजि । थेला सुङफि आसेम स्वा आरेबा सुङरि सद्भावला नेत्पा (नेबा) ब्योङ्जि ।

‘सुङ्गो म्हेमे, थारेङ सेसेला कि तिला ?’ ङाला ह्रोसे ङ्योइजि ।

‘आहिन, चुग्याम स्टेसन सोम क्यास्ताङ †’ गान्बासे ङिसाल दिङ्जि । ‘ङा छायाला ब्रेल्साङरि निइलाबा ।’
तिलाइ मिनेट लिच्छा रेलला चक्काला ह्वाइम (संगीत) तेन छ्याम ङानिदा गान्बासे ह्राङला राप (कथा) पाङ्बारि तिजि । ताम पाङ्बा दुइरि थे लाबासे क्युत्बा याल्ङा ह्राङ यिस्से–ओस्से ह्योङ्बान मुबा ।

‘ङा लिगेरियारि चिबा म्हि हिन्ना’, गान्बासे राप तिजि । ‘ङानि लिगेरियाला म्हि ल्हाना कोङबा तामुला । ङादान स्हिगो, गोर च्युक्सोम जा, गोर ब्लि जामे थेन् खाइ छाया–छुया कादे मुलाताला । दारेम ङाला ङिच्छा छायाला ब्रेल्साङ ताबान मुला । सुङ्गो या, ङा भाग्यमानि हिन्ना नि ?’

ज्यानाले आम्राङ्बा तासाइ घमण्डला मिसे ङानि ह्वाना च्याबान थे ज्युम नेत्जि ।

‘स्हिगो या, ङाइ ह्राङला ह्युल थेन ग्लेदा कादे ल्हाना म्हि पिन्जि वा †’

‘ह्राङङिसे गोइ, ङाला चु मि (आ“खा) तिगा लासि थिजि ? ओहो † चुला नोन गोर्कि ह्रेङ्बा राप मुला । जामा दुइरि ङा जत्दुगुन मुबा, तासाइ ङाइ आपादा ह्रो लाबा लामुबा । तिरेकुनु आपा अङ्गुरला ह्वारिरि ख्वाबान मुबा– ङाङिला चु ग्लाला सा सुख्खा थेन् युङ्बा ल्हाना ताबा लामुला । थे ताबासे ल्हाना मेहनत लातोबा मुला । थेनोन दुइरि आपाला तोसे गोर्कि युङ्बा तोर छ्योङ्जि आसेम ङाला क्यातला मिरि खासि वाङ्जि । खाइ स्हुखाबा मि ङाइ तिलाइ थाह आयाङ्जि, जामाकुनु कान चाबा दुइरि ङाला मि फिरक्याप थोन्जि । खाइ तिला पाङ्से † लोङ्बा खाबाला ताम मुबा । म्हिकादेसे फिरक्याप थोन्बा मि न्हाङरि जाङसि लेपलेप गेङसे दुसि खिसि पिन्जि । तासाइ ज्याबा आताजि, ङाला मि काना ताजि ।’

गान्बासे ह्राङला उर ग्राम्बा ल्हानान् स्योम्जि, दोसिन थेला स्ह्यालरि थेनोन ज्याबा ताङ्बा नेबा म्राङ्जि ।
‘थे दुइरि तिनि न्हाङ्गारला ह्राङ डाक्टरकादे आताबा मुबा । म्हिकादे ल्हाना मुर्ख ताबा मुबा । तासाइ थेङिकादे ल्हाना दयालु मुबा, गोस्हुजि ?’

दारेम ज्योम्सि गारा छ्याबा लिरि उरदाप ताबा माङ्रे जेबा म्राङ्मुबा, थेनोन् लिरि चलाखिसे प्लिङ्बा डाबाला ह्याल म्राङ्मुबा । ‘खालाइ म्हि ङा ह्राङले ह्रेङ्बा ल्हुइ थासाम थेसे आलोङनाले म्हिला बारेरि ह्राङला ताम थान्बारि खाम्ला । आहिन, हिन्ना नि ?’ थेसे गाम्भिरतासे ह्राङला गोर्कि, म्लाङ्गाइ ह्योइबा प्रम्जि (प्रुन्जि) उन्जि, डान्गे खालाइदा बाङ्बान मुबा ।

‘लु, सान्स्ह्युगो रेम्पोर्छे, दारेम ङाइ ह्राङङिदा म्हिला बारेरि तिलाइ ताम पाङ्ला … ।’

‘ङाला आपा ड्वाङ्मा ङा च्युङा दिङला मुबा । ल्हानान् जाजा, खारबा ज्युत्पा (ज्युइबा) । तासाइ ङा ल्हानान् प्याङ्बा (फुर्तिलो) मुबा, गे लामा खाइमाइ आब्लाप्पा । आपाला बिरासतरि जे याङ्जि थे ओदे जे मुबा तिलेबिसाम छे फाबाला लागिरि बु, दिम, ह्वारि चुङ्सि जिन्बा मुबा । थेह्राङ लासि ङा गोर्कि मि, या ङिला सहाररि ल्हुइदा आङसि चिबान मुबा । खान्दामान तिला गे याङ्बा लाबा … थे दिनकादे ल्हानान दुङालला मुबा, तासाइ बइसा (बैसा) खाइमाइ दुङालसे आलोङबा मुला । सत्य हिन्ना नि ?’

‘ङा च्युरकु दिङला ताम, गोर्कि छामेतेन रुप ताजि, थेतेन माया लाबािर ङाला भाग्यरि ब्रिबाला मुबा । थे नोन ङा ह्राङ्बान प्राङ्बो मुबा’ तासइ थे ल्हाम्ल्हाम्बा मुबा, ङा बिमा कोङ्बा मुबा । थे थेलान स्हु खाबा आमातेन चिमुबा । ङा ह्राङ्लेन तिला तिला गे याङ्बा थेनानेन् लामुबा । थे ल्हाना जेबा मि आरेबा तासाइ सेम ज्याबा मुबा । चान्बा नोन मुबा । थेला काइ जेबा मुबा । ओहो † कादे जेबा गोमुबा, पेशेवर काइमोला ह्राङ्बान । जेबा काइ एन सम्पत्तिन हिन्ना । ङाइ नो ल्हानान् ज्याबा गोमुबा ।’

‘ङातेन ब्रेल्साङ लाबा ?’ ङाइ तिरेकुनु थेदा ङ्योइजि ।

‘चु मुर्खता ताला, गोजि काना †’ थेसे दुङालला छ्यामरि निसाल दिङजि, ‘न एतेन तिलाइ माया मुला, न ङातेन । आनाम् ह्याङ खाराङले चिबा ?’

‘चु ताम सत्य मुबा : ङा ङितेन तिलाइ नोन् आरेबा । तासइ मायाला जोडि ता तिला तोजि रो ? ह्राङङिसेइ गोबा ताम हिन्ना मायादा तोबा स्हेकादे च्याङ्ना तासेदा ताला । ङाइ ल्हानान् रेम सम्झाइदिजि लिच्छारि ङाइ डासिन ख्लाजि ।’

‘ठिकान मुला, सायद एलान ताम देन्बा हिन्ना ताला’ ङाला इदासे पाङ्जि । ‘ङानि फेसि चिमा मि चाङ्बा आमा मारियासे ङानिदा ह्रो लाजि, छ्यामछ्याम चिसाम ङाङिदा ह्रोलाबारि थेदा सजिलो तासेदा ताला †’
‘ङाङि पादरि मुबारि निजि †’

‘चु मि म्योजिम †’ थेसे पाङ्जि । ‘तिला चु लिगेरियारि ह्रिबाकादे च्याङ्ना मुला ? आभागिकादे, ए ङि साइतानला क्लाङ्बा स्हे हिन्ना, थेला लोभदा कागो, आहिन्साम एङिसे ह्राङला कमजोरिला लागिरि थेबा साइ फातोसेला मुला ।’

‘नाम्साला ब्योन–छामे ङा ङि म्राङसि नेत्जि । गान्बाकादेसे बाङ्जि बिरोध लाजि । तासाइ जवानि जिद्धि तामुला, ह्राङ्ला तारफसे चतुर नोन् । ब्रेल्साङला दिनि खाजि । ङा ङिला हैसियत तिल्मा तिला मुबा दात्ते नोन् थेनोन मुबा । चुदे तामला नोन् ठेगान आरेबा कि ब्रेल्साङला कुनु खानाङ म्हेर्बा ?’

‘ब्राउ, ह्याङ बुरि निइ †’ इदासे पाङ्जि । ‘तिक्दा (तिल्दा) आताबा ? म्हि खानाङ दामान मुसाइ, आमा मारियामसे दयासे च्यानोन च्याला ।’

‘ङा ङिसे टुङ्ङा लाजि, सा ङाङिला तित्पा आसेम मु ङाङिला न्हान्बा ।’

‘रेम्पोर्छे, ज्यानाले सान्स्ह्युगो † दारेम गोर्कि छार राप तिसेला मुला । चु ङाला ल्हुइला ह्यार्दे बिमा थेबा राप हिन्ना ।’

‘ङा ङिला ब्रेल्साङ बिमा तिरे ङाच्छा स्होरिन ज्योवानिन ख्याप्पा खाजि, थेतेन ङाइ ल्हानान गे लाबा मुबा, ओस्सोन ङादा पाङ्जि– तिले बिसाम ताम खास तिलाइ आरेबा– च्यागो, ए राला थे बोक्टो गोठे सफा लाउ, थेरिन छार छे तिदो । थेरि खार्बा सुख्खा नोन मुला, तिदिङ ल्हाना ताजि थेरि रा नोन खिबा आरे । एतेन इदा थेरि चिबा हिन्साम साङसिङ लाउ ।’

‘चुह्राङ लासि ङा ङिदा दिम याङ्जि ।’

‘ङा ह्वाइ गोबान गोठे साङबान मुबा, म्रापस्वाङरि कोंकेस्तांत्सिपो म्राङ्जि ।’

‘अ“, इदा थेन ए चुरि चिबा हिन्ना ? तित्बा जा खाइ एला ? च्यागो, ङातेन लेङबा ख्याङ (पलङ) गिक मुला । साङ्बा गे जिन्तासि ङालारि खासि बोरो ।’

‘ङा थेलारि निबान मुबा, पसलग्याम मारिया क्रिङ्जि : न न्हान्बा गा मुला, न खुम मुला, तासाइ ब्रेल्साङ जा लातोबा, आभागि † ए मि म्योबान हिन्ना, काना † एला चाङछारदा ङालारि पुइखाउ … ।’

‘खोरा, सत्तान छावा जे खासि चिबा एत्तोरे बिआनोसे ह्राङ्लान म्रापस्वाङग्याम पसलेदा ङ्योइबान पाङ्जि उजुदा ङ्योइगो या, डोन्बोला लागिरि जि आइराक कादे मुला रो । आम्मामा … म्हिकादे कादेका ताम् सेबा तामुला ।’

गान्बाला ज्योम्बा ग्राम्बाला रेखिरिमार मिख्लि झिलिम ताजि थेसे फिरक्यापह्वाना थोबो ओङ लाबान नेजि । गान्बाला खारे, काम थेन ग्राम्बाला प्लेन ताइबा डि दारबान मुबा । जात्तुगु ताङ्बा ह्राङले थेला या ह्योङ्बान मुबा ।

‘ओहो रेम्पोर्छे, तिला पाङ्से †’ नेत्छि नेत्छि थेला सानोन् निइ लाजि । ‘ब्रेल्साङला दिन कुनु स्होरि मोक्कोन स्हे याङ्जि, जो ङाङिला दिमरि तोबा मुबा– चाबा–थुङ्बा, ताङ–खोरे, क्वान, फर्निचर म्हान्गो मोक्कोन तोबा स्हेकादे । इदा नेत्जि, क्राएन क्राजि । ङा एन नेत्जि, क्राजि । स्यान्दो मोक्कोन म्हिकादे नेत्जि– तिल्दाबिसाम ब्रेल्साङला दिनरि क्राला आदे, मोक्कोन म्हिकादे ङा ङिदा च्यासि नेत्जि ।

‘रेम्पोर्छे, म्हिदा ह्राङला बिसि डान्बा–म्हान्बा बिमा ल्हाना थेबा तिला ताबारि खाम्ला ? चु बिमा ल्हाना थेबा चा थेनिकादेदा ह्राङला नाता सम्बान्धि म्हान्बा हिन्ना । थे जे आहिन ङाङिला ल्हुइदा थेनिकादेसे नाइबा (नेबा) स्हे आम्हान्जि आसेम ङानिला सुखदा ह्राङला सुख डान्जि ।’

‘कादे ज्यानाले ब्रेल्साङ ताजि । वाह †, तिगा ताङ्बा दिन मुबा थे † बेनान खिम्जेखोर्जे ब्रेल्साङला गेताङरि खाजि, मोक्कोन ङाङिला रा गोठेरि खाजि, तिख्खे मि गोर्कि ग्लेखाङ ह्राङ ताबा मुबा… बेनान स्हेकादे मुबा थेरि । आइराक, स्या, गेङ… मोक्कोसेन भोज चाजि, मोक्कोन म्हिकादे खुसि मुबा… रेम्पोर्छे, चु चुह्राङलासि ताजि कि म्हिदा ज्याबा लाबा बिमा थेबा खाज्युबाइ स्हे आहिन, विस्वास लाउ चु बिमा ल्हाना आसेम जेबा खाज्युबाइ चिज आहिन ।’

‘पादरि नोन खाजि । थेसे ज्याबा सेमताम थान्जि ।’ थेसे पाङ्जि– ‘च्यागो, चुरि म्हि ङि मुला थेसे ह्राङङि मोक्कोलान गे लाजि, थेला ल्हुइरि नोन तिनिला दिनरि ह्यार्दे बिमा ज्याबा स्होबाला लागिरि ह्राङङिसे नोन खाम्देदोना ह्रो लाजि । चुह्राङ नोन तादोबा मुबा, तिल्दाबिसाम थेङिसे नोन ह्राङङिला गे लाबा मुला । स्हाङ्मो थेन म्हुइला सिक्का बिमा गे ल्हाना थेबा हिन्ना । गेला लागिरि ह्राङदा जो टाङ्गा मुला थे बेसि निला, गे सोसि चिला… चुङिकादे ताङ्बा, जेबा मुला, थे ङिला ल्हुइ अप्ठेरो मुला, तासाइ थे ङिसे गुनासो आलाजि, थे ङिला ल्हुइ झन ल्हाना गारोरि ताला, थे ङिसे लासिन चिला तिल्दा बिसाम ह्राङ ङिसे तोबा दुइरि ह्रो लासेलान ताला । थे ङिलान या मुला थे बिमा ज्याबा सेम ।’

‘थे ङिसे ङाला बारेरि, इदाला बारेरि आसेम मोक्कोन खिम्जेखोर्जेला बारेरि प्रशंसाला काइकादे थान्जि ।’
गान्बासे ङाङि मोक्कोदान थेनोन मिसे च्याजि दोसिन ब्योन दोसि रेजि  :

‘लास्सो रेम्पोर्छे, ङाइ ह्राङ ङिदा म्हिला तिलाइ ताम् पाङ्जि । पाङ्गो या, ज्याबा मुला नि ?’
(दो:बा :  इन्द्रकुमार तामाङ)