नाम्सा ख्लासि ङा राजधानि खाबा दिङ डु वाइजिन्मुला । चु गुङरि रास्ट्रिय बिबा मामिलाजुगुला बारेरि ल्हानान म्राङबा–ङ्यान्बा ताजि, तासाइ थे म्हिजुगुरि ङाइ बिसेस किसिमला खाजिबाइ ताम आस्याप्नि । यदि चु विसयरि तिलाइ ङ्योइजि बिसाइ नोन तुन्बारि पाङखाम्ला कि थे अनुभवजुगुग्याम ङादा खिन्नता जेक्खे ल्हेमुला आसेम वास्तवरि बिनोन बिसाम मानवसमाजप्रति ङाला कटुता ङ्हाच्छाला तुलनारि अझ ल्हेमुला ।
हिन्ना, याखारगि जाजाबा घटना ङादा डान्बा खामुला, थदा ङाइ महत्वपुर्न बिखाम्ला आसेम थेग्याम ङाइ आसाला गिक्खे होइस्हेर म्राङजि । थेतासि ङाइ थेदा म्लेआखाम ।
सन १९१७ ला सेर्खा ला मुबा । ज्याङ (उत्तर)ला सिम्बा लाबासे ल्हुइदा छेपचिमुबा । जिविकाला प्रस्न मुबा, गेरि दोबाला लागि दिमग्याम योरि योनारि ब्रातोमुबा । सडक अझान सुनसान मुबा । एस. द्धार दोना दोबाला लागि रिक्सा ल्हानान दुङालसे स्याप्जि । जब रिक्सा ब्राजि, लाबाला जोड सडकला क्योङनोन धुलो बुइबुइ ड्वाङना लाबाहेन्से तिलाइ मन्द ताजि । रिक्सा चालकसे गति योना लाजि । एस. द्धार ङ्हाच्छारि म्राङगे लामुबा, थे दुइरि खालाइ सडक थागे लामा रिक्सातेन ठाक्चि आसेम गोल्सेसे गुर्जि ।
थे गिक्खे म्रिङकोला मुबा । थोबोला क्रा ल्हानान तार ताजिन्मुबा आसेम लहुइरि स्हिगस्हिगबा क्वान जे मुबा । खुयु फुटपाथग्याम तासइसि तिक्खुरि ङान्ना ङामग्यम सडक वाइगे लामुबा । रिक्सा स्याङबासे खामदेदोना ख्योजि तासाइ खुयुला लाबारि फ्याङचिबा डेबा कोट रिक्सारि हाल्जि । भाग्य ज्याबा मुबा, रिक्सा स्याङबासे तुरुन्त रिक्सा रोकतिजि । आहिनबिसाम खुयुदा बाङसे छेप्सेला मुबा आसेम ग्रेन चोट ल्हागतिसेला ।
खुयु गुर्निजि । रिक्सा स्याङबा रोकतिजि । ङाला बिचाररि खुयुदा ओदे ल्हाना चोट मि ल्हागतिबा आरेबा । घटना खाचिबाइ साछि नोन आरेबा । ङादा ङ्हाम्जिकि रिक्सा स्याङबासे बिथाला झन्झट थिचिमुला, थेसेम भोगतितोलान आसेम ङादा नोन कोल्ना लासेदा ताजि ।
‘आचि तिलाइ ताबा आरे, ए ब्राउ ।’ ङाइ बिजि ।
रिक्सा स्याङबासे ध्यान आपिन्नि, मुसिमकि ङाला ताम नोन आथेनि । थेसे रिक्सा रोकतिजि । खुयुदा याला सहरा पिन्सि ख्रेन्जि आसेम ङ्योइजिः
‘चोट मि आतानि ?’
‘ल्हानान बाङसे चोट तामुला ।’
खुयु ङालान ङ्हाच्छा सडकरि चिमुबा । टाबाइ नोन बाङसे स्याप्बा आरेबा । खुयु बहाना स्होचिमुबा । ङादा नाइना ङ्हाम्जि । रिक्सा स्याङबा सेसि गोसिन जोखिम किन्चिमुला । म्हान्जि तिला तिला ताला, थेसेन सेगाइ ।
खुयुला ताम थेसि रिक्सावाला ह्रेच्छाक नोन थेन आतानि । थेदा सहारा पिन्सि सडकला किनारारि मुबा गिक्खे दिमरि बोर्सि निजि ।
च्याबाम दिक्क ङ्हाम्जि, थेमि प्रहरि चौकिरिगा निचिमुला । तिब्र लाबासे लामा माङग्यार खालाइ आरेबा । रिक्सा स्याङबासे खुयुदा चौकिला म्रापरिक्यार बोर्चिमुबा ।
तिक्खुरि गिक्खे अनौठोखालला रोमान्च अनुभव ताजि । ङाला ङ्हाच्छा निचिबा झुत्रा क्वानसे रिल्चिबा रिक्सा स्याङबाला आकार बढ्तिबा चुजि । रिक्सा स्याङबा जति जति कदम ङ्हाच्छा निला, उति उति थेला आकार बिराट तासिकेन निचिमुबा । मि छेङसि च्याबाम ङादा ङ्हाम्चिकि ङा थेला बिसालतासे दुल्सि जाबा ताबान मुला । रुङबा भुवादार ह्रेङबा कोट न्हाङरि मुबा ङाला ल्हुइ बिल्कुल च्युपसि निचिमुला ।
ङा निस्चिल, असमर्थह्राङ तासि रिक्सारि चिचिजि । सेमरि मुुढताह्राङ ताचिमुला । म्राङजि, चौकिग्याम गिक्खे प्रहरि ङामुबा ग्लारिक्यार खाचिमुला । ङा रिक्साग्याम फाप्चि ।
प्रहरिसे ङादा च्यासि पाङजि, ‘स्यान्दो रिक्सा किन्स्ह्युगो । चु रिक्सा दारे आनि ।’
ङाला या ओस्सोन कोटला खाल्दिरि दोजि । खाल्दिग्याम मुठि नाङ स्हाङमोला सिक्का तेसि प्रहरिला ङ्हाच्छा या स्योङजि । ‘चु रिक्सा स्याङबादा पिन्स्ह्युगो ।’ ङाइ बिजि । लाबा पुरान रोकाप ताजिन्मुबा, तासाइ सडक आझाइ सुनसान मुबा । ङा एस म्रापरिक्यार काङसे ब्रासि निचिमुबा । सेमरि रिक्सा स्याङबालान ताम क्लाङचिमुबा आसेम ह्राङला तुच्छपनला अनुभव ताचिमुबा । ह्राङला बिचारदा डान्सि पेबा खाचिमुबा, ङाइ स्हाङमोला सिक्का तिल्दा पिन्ज । चु तिला रिक्सा स्याङबादा इनाम मुबा ? ङा थेदा इनाम पिन्बा आसेम थेला मुल्याङकन लाबा खाला हिन्ना ओम ? चु प्रस्नजुगुला ङातेन खाजिबाइ उत्तर आरेबा ।
थे घटनाला तिनि नोन बिलकुल स्पस्ट डान्बा मुला । थेदा डान्सि ह्राङप्रति ल्हानान ग्लानि महसुस ताला । थे दुइला ग्रेनग्रेन सैनिक थेन राजनितिक घटनाजुगु ङाइ डान्बा आरे, ठिक थेह्राङ नोन लासि जातुकु मुमा डोबा सास्त्रिय छ्योइजुगु ङाला दिमागग्याम म्हाजिन्मुला । चु घटना बिसाम ङाला स्मृतिरि ताजा तासि चिमुला । तिनि न्हाङगार म्राङबा घटनाजुगु बिमा नो ल्हाना स्पस्ट । चु ग्याम ङादा ह्राङला क्षुद्रताला लागि पेबा अनुभव ताला, आत्मपरिस्कारला लागि प्रेरना याङला आसेम गिक्खे छार आसा थेन उत्साहला स्हेर म्राङबारि वाङला ।
दो:बा : अगाध
