१.दङ्बो वुइपा, ब्लेन्देन, थोक्र मेमेमा सम्येजे क्रसु युमा गङ–स्योङला मिन ताजिम युबला मुबला । गङ–स्योङ्ला मिन ग्यामजे दङ्बो मेमेमा खनखन ताता स्हेङ्जिम ब्रबला पङ्बि तम थायाङ्ब मुला । २.मिन मुबि ग्लारि तागि आहिन तागि तनो तबला मुब । ३.दङ्बो मेमेमा क्रसु युमा ‘थोङ्बोन’ पङ्बि ग्लारि दोयुमा थमथोम तनेम । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिननो ‘थोङ्बोन तनेम । हुजु ग्लारि दोयुमा ताबिबिनो म्रङ्जिम ‘थोङ्बोन ’ पङ्बला पङ्बि म्हिमाइनो मुला । ४.‘पाचोङ’ दोयुमा मेमेमाजे ‘पा’ चुङ्बला मुबला । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिननो ‘पाचोङ’ तजि । ‘प्याङ’ दोयुमा मेमेमाजे ‘र्हो’ प्याङ्जि । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिननो ‘प्याङ’ तजि । ‘तर्कसिङ’ दोयुमा मेमेमा तरङमरङ तजि । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिननो ‘तर्कसिङ’ थेन्जी । ५.‘दिङ्सा’ दोयुमा वुइपा ग्याल्पो दिङ्बला रो । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिननो ‘दिङ्सा’ थेन्जि । ‘गेबु’ दोयुमा मेमेमा गेजि, फेल्जि । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिननो ‘गेबु’ थेन्जि । ६.‘खुर्बुगङ’ दोयुमा मेमेमाजे र्हो ख्रुजि । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिननो ‘खुर्बुगङ’ तजि । ‘गोल्ज्योङ’ दोयुमा मेमेमा गोल (एकजुट) तजि, र्हुप तजि । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिननो ‘गोल्ज्योङ’ तजि ।
७.‘क्यीलिङचो’ दोयुमा मेमेमा र्हङ्र्हङ्गि गवारि÷ग्यामरि ह्यार्जि । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिन ‘क्यिलिङचो’ तजि । गोन्पोला चोरि क्यि (पानी) ल्हिङ्ले मुजिम क्यीलिङचो तबि तमाइनो पङ्ब मुला । ८.तिम्ता बेले याङ्जिम मेमेमाजे ‘तिप्लिङ’ पङ्जि । सेरतुङ पङ्बि ग्लारि मेमेमाजे ङ्हेला सेर चुङ्जि । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिन सेरचुङ सेरचुङ पङ्नापङ्नानो ‘सेरतुङ’ तजि । मर चुङ्जिम ‘सेरतुङ’ तबलाइनो पङ्ब मुला । सेरगि दुङ्मा क्याजिम सेरदुङ सेरदुङ पङ्नापङ्नानो ‘सेरतुङ’ तबला पङ्ब मुला । ९.बराङ पङ्बि नाम्सा परङ परङ पङ्नापङ्नानो तजि । सेरतुङ नाम्सा देङ जर्नङ नाम्साला गुङ्रि तजिम ‘परङ’ पङ्जि । लिग्याम परङ परङ पङ्नापङ्नानो ‘बराङ’ तजि । १०.जर्नङ पङ्बि मिन दङ्बो मेमेमा हुजु ग्लारि जर्युुजिम तजि । हुजु ग्लारि रुइ जुबरि ह्यागोछङ्जे मेमेमा जर्जी । वुइपा मेमेजे जरु स्हजिम ‘जर्नङ’ तबलाइनो पङ्बटिम । वुइपा मेमेजे क्ली जर्बी ग्ला तजिम जर्नङ तबलाइनो पङ्ब मुला ।
११.वुइपा मेमेजे कतो चजिम ‘दर्ख’ मिन तजि । बोद ग्योतरी कतोदा ‘तर्क’ पङ्ब मुला । तर्क तर्क पङ्नापङ्नानो ‘दर्ख’ तजि । १२.ब्युरुचेत पङ्बी नाम्सारी र्होमा प्युर्जी । होल्लजिम हुजु ग्लाला मिन ‘प्युरुचेत’ पङ्जी । प्युरुचेत प्युरुचेत पङ्नापङ्नानो ‘ब्युरुचेत’ तजी । ब्युरु दोङ्बोला चेत तजिम ब्युरुचेत पङ्बलाइनो पङ्बटिम । र्हो गोम्बी ‘गोम्पङ’ र्हो पाबि ‘पारा’ हिन्ला । १३.क्यीम्ताङ पङ्बि मिन ताले तबला रो पङ्सम हुजु ग्लारि दोयुमा मेमेमा गोरा स्हेङ्जिम टिजी । गोरा गोराला खिम्जे आथुन्न बोदजे खिम्कङ्बि ग्ला मुबटिम पङ्जि । खिम्कङ खिम्कङ पङ्नापङ्नानो ‘क्यिम्ताङ’ तजि । किम्ताङ पङ्बि ग्ला हुजु नाम्साला म्हि छिप्जिम किन्जि ओसिम ताङ्जि । ‘किम्ब’ देङ ‘ताङ्ब’ छिङ्ही तमला ‘ब’ तेत्जिम ‘किम्ताङ’ तजि । वुइपा ग्याल्पो क्यि थुङ्जिम ताङ्बि ग्ला तजिम ‘क्यिम्ताङ’ तजिइनो पङ्ब मुला ।
१४.बरसुमचेत पङ्बि मिन बरसुमचेत बरसुमचेत पङ्नापङ्नानो तजि । लिग्याम ज्यार्तिजे ‘बरसुमचेत’ ब्रिब आसेना ‘बर्सुन्चेत’ ब्रिजि । मेमेमाजे हुजु ग्लारि मकइ सुमा बर सोम तजि । बर सोम मकइ (मकै) तबि चेत तजिम हुजु ग्लाला मिन ‘बरसुमचेत’ थेन्जि । १५. बुङताङ दोयुमा वुइपाला जमे बेले तङ्जि । होदेक्योर वुइपादा बोद पङ्ब मुबला । बोदजे जमेदा ‘बुमो’ पङ्ब । ‘तङ्ब’ पङ्बला ‘तङ्बनो’ तजि । ‘बुमो’ देङ ‘तङ्ब’ पङ्बि छि ङ्ही तमला ‘ब’ तेत्जिम थुत्बदेङ ‘बुमोतङ’ तब । बुमोतङ बुमोतङ पङ्नापङ्नानो ‘बुङताङ’ तजि । १६.बुमोतङरि म्युर थेबि ‘म्युरच’, ग्लब च्यरबि ‘च्यारगङ’, तम स्हेङ्बि ‘तमचेत’, छे फेर्बि ‘छेयार्सो’, च्याम पुङ्जिम थङ्खबि ‘च्यामथङ’, म्हि बङ्बि ‘पङ्बर’, लामाजे चि फे ि‘चिरा’, स्या पतिजे दप्जिम जुबि ‘पतिचेत’, वुचेन ग्याल्मो (रानि) तइबि ‘ऊचेन’ देरेइनो मुला । १७.बोदमाजे कि खप्बि ‘बोइवति’, डोत खबि ‘डोब जोङ’, थङ्मा सङ्बि ‘थङ्माचेत’, स्योल दबि ‘स्योल्गङ’, ल्हुङ्गि बु ‘ल्हुङ्बु’, रा ल्हुङरि बोर्बि ‘राल्हु’, मुला । १८.प्रिबु (बाँदर) छ्याबि ‘प्रिबु छ्यासो (देरे हुजु ग्लादा प्रुमु छ्यासो पङ्ब)’, ‘खो मे स्ह (खले गेडा आच)’, पङ्बि ग्लामा मुला । देरे हुजु ग्लादा मिन ‘खोमिसो’ पङ्ब मुला । १९.‘गन्दिया’ पङ्बि स्योङ्दा देरे ‘गदिया’ पङ्ब मुला । तामाङ ग्योतरि ग्रेन स्योङ्दा ‘गन्दि’ पङ्ब मुला बिसम बोद ग्योतरि जिदा पङ्बरि ‘या’ पङ्ब मुला । जिदा गन्दि पङ्बरि ‘गन्दिया’ पङ्बला हिन्ला ।
२०.सङ्गम पङ्बि मिन सल्बोगङ सल्बोगङ पङ्नापङ्नानो तबला हिन्ला । मेमेमाजे हुजु ग्लारि ‘सल्बो’ पङ्बि ग्लाप देङ ‘सल्मो’ पङ्बी म्हे न्हाजि । होल्लजिम बोदजे ‘सल्मोगङ’ मिन ताजि । २१.म्हिदङ्बि ‘दङ्चेत’, म्हि दुम्बि ‘म्हुम्सिङ’, म्हि दिङ्बि ‘दिङ्चे’, म्हिकङ् क्युप्बि ‘म्हेकङ् क्युप्ब’, म्हि ख्योबि ‘पेङ्ख्योब’, म्हि छोबि ‘छोकङ=चोबर्मो’, पे च्योप्पि ‘पेल्चे (म्हि पेल्पि पेल्चेइनो पङ्ब मुला)’, क चेप्पि ‘कचेत’ पङ्बि ग्लाइनो सङ्गमरि मुला । २२.बोदजे बले ज्योइ (खुट्टाको औँलाको छाप) म्रङ्जिम ‘बलेज्योइ’ पङ्जि । लिग्याम बलेज्योइ बलेज्योइ पङ्नापङ्नानो ‘बल्जि’ तजि । सेरतुङ नाम्साइ ग्लेजे बङ्जेनो च्योप्जिम टियुबि ग्यामजे बङ्जे बङ्जे पङ्नापङ्नानो ‘बल्जि’ तजि रोइनो पङ्ब मुला । २३.‘काउले’ पङ्बि मिन कवाइ ल्हि कवाइ ल्हि पङ्नापङ्नानो तजि । ‘कवा’ पङ्बला ‘सिद्धान्त’ ओसिम ‘ल्हि’ पङ्बला ‘गर्भ’ तब । गवा एन्बि ‘गवाले’ पङ्बइनो थेजि । गवाले गवाले पङ्नापङ्नानो ‘काउले’ तबलाइनो पङ्बटिम । कवाइ ल्हि तजिम काउले तबला पङ्बइनो थेजि । २४.न्हुजे म्हि खोबि ‘न्हुचेत’ पङ्बि ग्लाइनो हुजुन्तोरनो मुब । ‘तजि’ पङ्बि मिन ताजिरि तजिम थेन्जि ।
२५.वुइपा मेमेमा दोलेप दोयुमा दुजिम ओग्ले युङ्बारि टिजि । युङ्बा लेप्ब मुबला । युङ्बादा बोदजे ‘दो’ पङ्ब । पक्चारि लेप्बजेम बोदजे दोलेप’ मिन थेन्जि । २६.खिमचेइ वति ‘खीन्चेवति’ पङ्बि ग्ला, त स्यिबि सा ‘ततिसा’ पङ्बि ग्ला म्या तइबी ‘मतइबगङ’ पङ्बि ग्ला दोलेपरिनो मुला । २७.वुइपा आज्यो आलेजे युङ्बा क्याजिम स जुबि ‘थोयोर’ हिन्ब । वुइपा ग्याल्पोला ज ङ्हीजे युङ्बा क्याजिम स्हे जुबि ग्ला तजिम ‘थोयोर’ पङ्जि । २८.‘बेङरुङ’ पङ्बि मिन पेङ उर पेङ उर पङ्नापङ्नानो तजि । ‘म्यागङ’ पङ्बि मिन म्याखाङ म्याखाङ पङ्नपङ्ननो तबला हिन्ला । वुइपा ग्याल्पोजे म्या थेन्बि दिम स्हेङ्बला मुबला । होल्लजिम वुइपा ग्याल्पोजे म्याखाङ मिन थेन्जि । २९.मेमेमाजे फा (डोवा) सङ्ब म्रङ्बि ‘फासाङ’, म्हि अल्बि ‘अल ब्रा’, खिम्रिनो डोबि ‘खिम्सिङ पारा’, लाब अल्बि ‘लाबगङ’, ज्यार्ति खमा आमा रिन्जेन पङ्बि ‘आमा रिन्जेन ऊ’, बोद स्यिबि ‘बोस्यिबा’, तबु छ्याबि ‘तबु छ्यासा’, मम्बा छ्याबि ‘मम्बाति छ्यासा’ पङ्बि मिनमा देरेइनो मुला ।
३०.दङ्बो मेमेमा कोर्माकोर्मा ‘अम्बथङ’ दोजि । अम्बथङ्रि म्हि ह्यागो स्यिनेम । होल्लजिम म्हि अम्बि ग्ला मुबटिम पङ्जिम ‘अम्बथङ’ मिन थेन्जि । ३१.स्यामो ह्यागो तबि गङ (डाँडा) तबिग्यामजे ‘स्यामो रि’ पङ्जि । लिग्याम स्यामोरी स्यामोरि पङ्नापङ्नानो ‘सामरि’ तजि ।
३२.दाङसिङ पङ्बि ग्लारि दङ्बो मेमेमाजे दोङ्बोरि क्रेत्जिम सिङ थुजि । होल्लजिम दोङसिङ दोङसिङ पङ्नापङ्नानो ‘दाङसिङ’ तजि । एदेगिनो आहिन पुङ्र्हो देङ स्येर्होमा थेन्बि ग्ला स्हेङ्बरि ह्यागो ग्लाजे म्हि दोङ्ब स्हेङ्जि । ‘दोङ्ब’ देङ ‘स्हेङ्ब’ छि ङ्ही तमला ‘ब’ तेत्जिम ‘दोङ्स्हेङ्’ तजि । दोङ्स्हेङ दोङ्स्हेङ पङ्नापङ्नानो ‘दाङसिङ’ तजि । ३३.‘गोरस्याङ’ पङ्बि ग्लारि मेमेमा गर (अबmउ) स्हेङ्बि तम ज्योप्परि गोर स्हेङ्जि । ‘गोर’ देङ ‘स्हेङ्ब’ पङ्बि छि ङ्ही तमला ‘ब’ तेत्जिम थुत्मा ‘गोरस्हेङ’ तजि । ‘गोरस्हेङ गोरस्हेङ’ पङ्नापङ्नानो तम न्होङ्जिम लिग्याम ‘गोरस्याङ’ तजि । ३४.वुइपा ग्याल्सा फेल्लबरि सेना थेन्बि ग्ला गर (अबmउ) स्हेङ्ब पङ्जिम लिग्याम ‘गरिगङ (जन्तरे डाँडा)’ स्हेङ्जि । हुजु गरिगङरि पुङ्र्हो देङ स्येर्होमा थेन्जि । गरिगङदा दङ्बो ‘गरगङ’ बिपा मुबला ।
३५.गोरखा बिबि ग्लादा दङ्बो मेमेमाजे ‘गोर ख जोङ’ बिब मुबला । ‘लमजुङ’ पङ्बि मिन दङ्बो ‘लमतोङ लमतोङ’ पङ्नापङ्नानो तबला हिन्ला । वुइपा ग्याल्पोला ग्याल्सा फेल्लबि लम तोङ्बि ग्ला तजिम ‘लमतोङ’ पङ्बला हिन्ला । लिग्याम वुइपा ग्याल्पोजे ताबि मिन लमतोङ पङ्नापङ्नानो न्होङ्जिम ‘लमजुङ’ तजि ।
म्यागङ–३, नुवाकोट
