ङाला दिमग्याम म्राङबा केम्साङ ब्लेला देक्छ्याबा नाम्सा धनसाइ हिन्ना । स्ह्यो दाङसे दिमला गाप्पारि दाराब्सि च्यामा फुर्साङ नानाह्राङ ज्युमज्युन नेबा नाम्सा, धनसाइ नाम्सा । धनसाइ नाम्साला मेरि मुबा थेरेरे क्युइला घट्ट सोम । दत्तेम थे घट्ट मुबा ग्ला बगर मुला । बगर फिरि फुइबा जाजाकार काँस छे म्राङमुला । तिनिन्हाङर रा म्हे छाबा बगर दोजि थे ग्ला ।
घट्ट गिक ग्लान म्हेमेला मुबा । ग्लान म्हेमेला घट्टरि बास चिसि म्हुनाङ बुला आलिरि टोख्रे तासि तार्ङा सेमुबा । तार्ङाला खु थेन माकाइला काङबा कान ओहो ! कादे ब्रोइखाबा थे दुइरि । तिब्बा तिब्बा माकाइ ब्राला गेङ ख्राङसि चाबा थे युङबाला ताउ म्लेबा आरे ङाइ । ओम स्यान न्हि चा माङगारला घट्ट । माङगारला घट्टरि चा खाइमाइ बास चिसि दोइ आस्याङनि ङाइ ।
धनसाइरि दिम च्युइते तामाङ मुबा, दिम च्युइते चा कामि । दिम सोम चा दामाइला मुबा । धनसाइ दिला फाँट मिला ग्वारसे आतुब्बा भुला फाँट मुबा । दात्तेम थे फाँट गाङसाल बगर, गाङ्साल पाङ दोजिन्बा मुला । सेर्खा ह्यालरि रा म्हे छाबारि मुबा ङानि थे फाँटरि ।
घट्टरि नितोसाइ, मेलरि सुन स्याङबारि नितोसाइ ङाला नाम्साला म्हि दोतोबा ग्ला मुबा धनसाइ नाम्सा । कोन डुप्बारि दामाइला दिमरि नितोसाइ थेनुन नाम्सा । ग्वाजा, ग्वारे, तो, तरि आर्जप लाबारि निसाइ थेनुन नाम्सा । जतुकुकादे लोप्खाङ निब थेनुन नाम्सा ।
नाम्सा दिला च्यातरि मुबा लोप्खाङ– श्री भैरव प्रा.वि. । ल्हानाह्राङबा लोप्वोन माङगार मुबा । हेडमास्टरचा मधिसे मुबा । बामान लोप्बोन चा गिक जे । लोप्खाङ फिला दिम सोम चा फुयाँल बामनला । बामनला दिमला राइरि मुबा धारा । धारा ङामथामा बामनला ख्राङगाला कुनारि तुलसिला मठ मुबा । मठ थोरि ल्होङल्होङ ल्हेबा मुबा तुलसिला दोङ । तुलसिला वास्नासे डुइसि थे ङामरि खालाइ दोजि बिसाम काटि थोसि स्युर्बा मुबा बामनसे । स्योएन दाङसे बामन खुयु स्याङ ह्राब्सि तुलसिला मठ कोरो लामुबा । मठ कोरो लाबा दुइरि खालाइ जत्दुकुकादे ङामरि निजि बिसाम पुजुसेह्राङ छोकछोक ब्लोना केमुबा बामनला खुयु !
डुकुले दमाइला जा च्याङबा हिन्ना, भिमे । डुकुले ङाइ डान्मा हेन्देन म्हेनिङ, तिहाररि बो दुइबारि खाबाचिम नाम्सारि । हाइमा हाइमा बालि दुइबारि नोन । भोक्टो, खिदिसे म्लाङ ग्ला सोम ब्लि ख्याबा क्वान क्वान्मुबा थेसे । डुकुले खेप्पा म्राङसि लोङमुबा ङा । थेला छाङराङ छुङरुङ दारि म्राङसि ल्हाना लोङमुबा । लोङसि थेला ङामरि हाइमाइ आनिनि ङा । थेसे चा ङादा म्राङजि कि ङामरि डुइबारि म्हाइबा । थेताबासे डुकुले दिमरि खाबाहेन्दे ङा तालाथोसे दिरि आफाप्मुबा ।
डुकुले ङाला दिम न्हाङरि वाङबा हाइमाइ आम्राङनि । डुकुलेदा बाब पिन्बा म्हान्जे, क्युइ पिन्बा गिलास, कान पिन्बा खार्बा स्यानसे आथुर्बा चिम । थेला ङामरि चिसि स्यान म्हिसे आचाबा, आथुङबा चिम । चासि थुङसि जिन्माहेन्दे ताङ थेदान ख्रुपुङबा चिम । क्युइ चा आमासे आलाग्ग युसि पिन्मुबा । थेसे ख्रुसि दाबा ताङ लिच्छा चेनचेनसे सिल्सि जे दिम न्हाङरि बोर्मुबा ।
डुकुलेसे चाबा, थुर्बा ताङजे तिल्दा थेदान ख्रुबारि पिन्मुग्याम ? तिल्दा थे जा दिमन्हाङरि निबारि आम्याङबारि मुग्याम ? स्यान डोन्बोसे चाबा ताङ आमासे ख्रुबारि तामा थेला चा तिल्दा आतानि ? साँगुला म्हेन्दोह्राङ ङाला जातुगु थोबोरि एन प्रश्नकादे स्याबा मुबा । ङाइ चु प्रश्न खेप गि न्हि आमादा ङ्योइमुबा । थेनिकादे न्हाङरि वाङजि बिसाम दिमला ला बोमो खाला रो थेराङ जे सुङमुबा आमासे । ल्हाना ताम आगोजि ङाइ ।
डुकुलेला जा भिमे थेन ङा कक्षा गिरि डोबा ह्रो । ज्यार्दि ताम आगोसाइ नुन थे थेन ङा डिक्बा ह्रो । जहिलेन क्लासरि छ्याम चिबा ह्रो । थेथेन क्लाङबा ह्रो ङा जेक्खेन मुबा । माङगार थेन ज्यार्दिला कोलाकादेसे थेदा ङामरिन निबारि आपिन्बा चिम । तिल्दा थेराङ लामुजि बिबा ताम ङादा था आतानि । लोप्खाङ निबा ग्यामरि मुबा थेला दिम । ङानि न्हि लोप्खाङ छ्यामछ्याम निमुबा । थेला दिमला राइरि माङगारला पसल मुबा । सिका गिला केके ब्लि खामुबा । ङानि न्हि बोलासि चाबा मुबा । कहिले जा फाल्गि ग्लुसि ठासि चामुबा । तिरे कुनु ङानि न्हि धारा ङामरि चिसि ग्ला गिरिन या जाङसि फाल्गि चासि चिमुबा ज्यार्दिला कोलाकादे खासि ङादा ब्राइबारि वाङजि । दमाइ थेन ग्लागिरि चामाहेन्दे ए नुन दमाइ दोजि । ए दारेम ङान्न ङामरि आखाउ । ङान्दा आथुर्गो । ङानितेन छ्याम ग्ला गिरि चिआम्याङ । थेन्ना ताम थाइसि ङाला ह्रो भिमे क्राबारि वाङजि । ह्रो क्रामाहेन्दे ङादइ क्राबा खाजिम ङा एन क्राजि । केदार मास्टर खासि तिल्दा क्राबा बिसि ङ्योइजि । ङाइ ज्याना ज्यार्दि ताम आसेसाइ नुन सेदेदोना पाङजि । लिसोन केदार सरसे दारेहेन्दे ग्लगिरि आचाउ रो । झन ल्हाना क्राबा खाजि ।
भिमे थेन ङा चुराङ लासि छ्यामछ्याम क्लाङसि छार्बान निजि । चुराङनुन लासि ङानि न्हिनुन कक्षा ङ्हारि दोजि । तिरेकुनु ङा लोप्खाङ निबान मुबा । बामनला दिम ङामरि दोमा खालाइ क्राबा क्रिङबाह्रङ थाइजि । धारा ङामरि दोमा म्राङजि बामन खुइ भिमेला ताजेरि चुङसि गोरि काटिसे छेक्बान चिम । भिमे आय्या आय्या बिसि क्राबान चिम । ह्राङलान ङाच्छा ह्राङलान ह्रोदा थेराङलासि छेक्बा म्राङमा ङाला मिसे तिलाइ आम्राङनि । बोमोसे बोम्बोह्राङ छोनछोन दर्सि खाजि । ग्यामला गोर्सोम ब्लि युङबा दुइसि भाक्काभक बामन खुइला गोरि पुङजि । बामन खुइ युङबाला स्हेरसे क्रिङबारि वाङजि । भिमेला ताजेरि चुङबा ख्लासि ह्राङलान छिङमा साम्बारि वाङजि । थेल यासे स्योर्सि भिमे क्राबान ह्यार्जि । बामन खुइ ङादा ह्वाबारि खाबान मुबा ङाला पाल स्यान युङबासे ब्लाङसार्ना पुङसि थेग्याम ताङगिह्राङ छ्योङजि ।
लोप्खाङरि प्रार्थनाला लागिरि लाइन चिबान मुबा बामनला खेप्पा खुइ क्रिङबान खाजि । मास्टरकादेतेन ताम लाबारि वाङजि । पिटि लोप्बा स्वास्थ्यला मास्टरसे भिमेदा ङ्हाच्छा ङ्योइजि । भिमे थोबो ग्युरु लासि क्राबान ङ्हाच्छा निजि ।
‘दोलो ङादा युङबासे छेक्बा चुला ह्रोदा एन ङ्योइतोला ।’ बामान खुयु क्रिङजि । ङाला थोबोग्याम ब्ला थोन्सि निबाह्राङ ताजि ।
‘छिरिङ ग्लान अगाडि आउने ।’ मास्टरसे ङाला मीन ङ्योइजी । थोबो गाङलासि आच्यानन ङ्हाच्छा निजि ङा !
‘हो यहि हो अघि मलाइ ढुंगाले हिर्काउने बदमास भोटेको बच्चा ।’ वामान स्या ङादा केबान मुबा । केदार मास्टरसे ङाला न्हाब्याङ च्यार्बारि वाङजि । स्हुसे ङाला मिग्याम मिख्ली ताइवारि वाङजि । भिमे थेन ङादा आफिस कोठारि बोर्जि । नाब्याङ चुङसि उठबस लापुङजि ।
‘हजुर ! मेरो बच्चाले के बिगार गरेछ ?’ डुकुले ख्योप्बा या न्हि छ्यापलासि न्हाङरि वाङजि ।
‘तँ डुमले अहिलेसम्म बच्चालाई संस्कार सिकाएको छैनस् ? कुन धाराको पानी छुनु हुन्छ, कुन छुनु हुँदैन भन्ने थाहा छैन तँ डुमलाइ ?’ वामन ख्योप्बासे डुकुलेदा ह्वालाह्राङ लजि।
‘माफ पाउँ हजुर ! अब यस्तो गल्ती हुँदैन ।’ डुकुले ख्योप्बासे मिनाङ मिख्ली पुइसि मास्टरकदेला लिरि च्याजि । मधेसि हेडमास्टर तिकै आपाङना कुर्सिरि चिसि तामजे ङ्यान्बा मुला । केदार मास्टर वामन ख्योप्पा खुइलान पट्टि ल्होबाह्राङ ताम स्याङबा मुला । केदार मास्टर केम्साङ तिनतले नाम्साला नेपाल वामन हिन्न ।
‘माफी मागेर मात्र हुन्छ डुम ? तँलाइ यो ठाउँमा ल्याएर राखेको हामीले नै हैन ? हाम्रै टाउकमा टेक्न खोज्ने ?’
वामान ख्योप्बा म्योबाह्राङ क्रिङबान मुबा । ङा उठबस लाना लानान गुर्जि । केदार मास्टर कटिसे छेक्बान मुबा ।
‘तँ भोटेको बच्चा भएर यो डुमको छोरोसंग मिलेर बाहुनलाइ ढुङ्गा हान्ने ? तिमी भोटेहरुको बुद्धि कहिल्यै नआउने भो ।’ बामन ख्योप्बा ङा ओना दिङसि क्रिङबान मुबा । ओदेन दुइरि बामनला जाथेबा रामेसे पर्धान ख्योप्बा बसि दोखाजि ।
पर्धान ख्योप्बा ङ्हाच्छाला प्रधानपन्च रो । लिच्छा बहुदल खातासि थेनुन प्रधानपन्च गाबिस अध्यक्ष दोबाला चिम । ङै डान्बा बेलाहेन्दे थेदा पर्धान ख्योप्बा पर्धान ख्योप्बा बिबा चिम । पर्धान ख्योप्बाला दिम लोप्खाङ ङामरिन मुबा ।
पर्धानला जा याक्खार गि थेनुन लोपखाङला लोप्बोन । जा गिक जा याम्बुरि ङाज्याङ जागिर चाबा रो बिबा थेमुबा । थापा माङगर हिन्न थेनिकादे । पर्धान ख्योप्बा म्राङबा एन छ्याम बामन खुयु क्राबा स्होजि ।
‘चु असित्तसे ङाला धारारि स्याल्सि थान्बा लाला ताङ ख्लुब्ना लजिम । ताङ तिक्दा ख्लुप्बा बिसि चुङगे लामुबा धारा फिग्याम चु भोट्टेला जासे ङाला गोरि युङबा ब्लि ङ्हा छेक्जि । युङबासे टासि ङा थेरिन गुर्जि ।’ बामन खुयु युङबा टाबा ग्ला ओन्न लाबान मुबा । पर्धान ख्योप्बासे ओन आतो ओन आतो पाङजी । ओम ङा ओना दिङसि ङ्योइजी ।
‘चु बदमास हाल्ला कोला ?’ हेडमास्टरसे ङाला आबाला मिन पाङजि । ङाला म्हेमेला मिन तेसि पर्धान ख्योप्बासे ‘बलबहादुरला छाया हिन्न ?’ बिसि पाङजि । न्हाङगार चुला आबादा ङ्योइसि ताम लादोला बिसि पाङजि । ङा नाबेङला स्हु थेन उठबस लासि दार्बा गिक्बा न्हाइबान कुनारि लेप्ख्यासि चिजि ।
डुकुले ख्योप्बा पुइ जुसि या न्हि छ्याप लसि चिजिमुबा । भिमे दोलो बामन खुयुसे छेक्बाला स्हु, केदारला काटिसे ग्याङबाला स्हु, उठबस लातोबा सजायासे आबाला ङामरि खासि गुर्जि । डुकुले ओना दिङबान पर्धानसे पाङजि ।
‘के हो डुकुले यसिर बिस्टको धारा छुन हुँदैन भन्ने कुरा सिकाएको छैनस् छोराछोरीलाई ? तिमी दामाइ कामीहरुको लागि पानी खाना घट्टो खोल्सिको कुवा छुट्याइदिएको हैन ? ल अब आइन्दा यस्तो गल्ती हुन्न भनेर तिमी बाउछोरा कजिनिको गोडा ढोग ।’
‘माफीले मात्र त कहाँ हुन्छ पर्धान बा । मेरो पूजाको थाली, घन्टी र पानी चढाउने देउताको भाँडो पनि नयाँ भराउनु पर्छ । खसेर भाँडो कुक्चिएको छ । फेरि यो कुजातले छोएको त्यो भाँडोले त म कसिर देउतालाइ पानी चढाउँ ?’ बामन खुयु क्राबा सोजि ।
‘ल त्यसो भए डुकुलेबाट पाँचसय बिगो भराउँछ । नगद दिन्छौ कि जिन्सि ?’ पर्धान ख्योप्बा क्रिङजि ।
‘नगद त छैन हजुर ! त्यही एउटा बाख्रा माउ छ ।’
डुकुले खेप्पातेन ल्होसि ताम पाङबा म्हि खालाइ आरेबा । थे नाम्सारि पर्धान खेप्पासे पाङबा ताम थाखाम्बा म्हि थोन्बा आरेबा ।
‘ल त्यही बाख्रामा चित्त बुझाउ । र आइन्दा यस्तो गल्ती नहोस् डुकुले नत्र यो गाउँ छोड्नु पर्ला । होस् गर ।’ पर्धान ख्योप्बा ङ्हार्जि ।
‘हुन्छ हजुर ! यो चोटिलाइ माफ पाउँ ।’
केदार ख्योप्बासे देप्बेन ङाथेन भिमेदा नाब्याङरि चुङसि क्लास रि बोर्जि । ङानि न्हि मेसे क्रोसि ह्वाप्बाह्राङबा नाबेङ साम्सि चिजि । स्यान माङगर थेन ज्यार्दिला कोलाकादे जा ङानि न्हि ओना दिङसि ङेजि । भिमेला मि ग्याम मिख्लि ताइबा आख्लानि । कक्षा जिन्बाइ छ्याम भिमे दिमरि ह्यार्जि । थेकुनु हेन्दे भिमे दोसि हाइमाइ लोपखाङ आखानि । ङाइ ङाला ह्रो खोतोति ।
