अशान्तिला म्युगु

व्हाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानदा ङाइ दोक्छेबिमा ङ्हाच्छा ‘तामाङ डाजाङ’ स्योस्योला गिक्खे बोरि डोबारि म्याङमुबा । थेए नोन, चुराङलासि–

‘छामे म्राङ्मा
फुरफुर ताङ्बा
च्यागेन मान्बा
आपाला कोला च्याङ्बा
तिङ्रि चिबा आयाङ्बा ।’

चु ताङ्का डोसिलिच्छा ङाइ ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानदा म्हाइबा चुजि । फुतफुत म्हाइबा चुजि । तिरेकुनु आदेङदेङलासि ‘तामाङ डाजाङ’ला गिक्खे ग्योइकाइ गेताङरि ह्राङला आमाग्योइरि ह्वाइखा डोसि टिबा ताङरि ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानदा ओन्छाङ म्राङम्याङ्जि ।

ब्ले म्राङम्याङ्जि ।

थेलिच्छा; ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानतेन प्रे ङाला ङोसेबा ताम्याङजि । ह्राङदा सेम निबा ह्राङला ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानतेन प्रे ङोसेबारि म्याङसि ङादा ताङबा खाजि । ल्हानान ताङबा खाजि । ङोसेबाला ताङरिन ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानदा ङाइ ज्युम नेसि पाङजि, ‘ङाइ ह्राङला ताङ्काजुगुदा स्योस्योरिक्यार आख्लाना डोसि खामुला ।’

व्हाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानसे नोन ङादा ज्युम नेसिन सुङजि, ‘ह्राङदा, थुजेछे ।’

व्हाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानदा ङाइ ताङ्काग्यामसे डोबारि तिमुबा । ङादा ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला ताङ्काजुगु ल्हानान सेम निसि खामुला । ङादा ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला ताङ्काजुगुदा म्राङसि ल्हानान तिङ नासि खामु्ला । तिरे ह्रुप ताबा दुइसाङरि ङाइ ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानदा पाङमुबा, ‘ह्राङला ताङ्कापोपला छ्योइदा योनासेन डोबारि म्याङसाम कादे ताङबा खासेला ।’

ओतेबादुइरि; ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानसे ङादा सुङमुबा, ‘ङाला ताङ्काला छ्योइ योनासेन छिसि खासेला मुला ।’

व्हाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला ओजा ल्हेङमोदा थेसि ङा ताङसि टिमुला; तिनिदोनान ।

ङाइ आलुना पाङ नोन तोला; ह्राङला आमाग्योइरि ङाइ ताङ्का ब्रिबारि तिबान ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला ‘तामाङ डाजाङ’ स्योस्योरिक्यार छिसि खाबा ताङ्काजुगु डोसिन हिन्ला । ङाइ ह्राङला आमाग्योइरि ताङ्का ब्रिबा चुबारि ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला बाङ मुला । ङ्हाज्याङ बाङ मुला । ङाइ ह्राङला आमाग्योइरि ताङ्का ब्रिबा तिबारि ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला या मुला ।

ङ्हाज्याङ या मुला ।

लिच्छा; आदेङदेङलासि ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला गिक्छा ह्वाइखापोपला छ्योइ ‘अशान्तिला म्युगु’दा डोबारि म्याङजि । ओजा छ्योइन्हाङरि च्युइङ्हि (१२) ह्वाइखाजुगु ठासि टिबा मुला । ङाइ सागिरिन डोसि जिन्ना लाजि, ओजा छ्योइन्हाङला ओजा ह्वाइखाजुगुदा । ह्राङला आमाग्योइरि छिसि खाबा ह्वाइखापोपला छ्योइदा गिक्छारेम डोबा अवसर याङबा ङाइ थेनोन मुबा । चुह्राङबा अवसर ङाइ ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला ‘अशान्तिला म्युगु’ग्यामसे याङमुबा ।

ह्वाइखारि ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लान स्पष्ट मुला । ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला ह्वाइखा ब्रिबा लाइ नोन ह्राङलान शैली मुला । ह्वाइखारि ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानसे प्रयोग लाबा बिम्बजुगुइ नोन सार्थक मुला । मौलिक मुला । तिलाइबिमा ज्याबा पक्षचा ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानला ह्वाइखारि ह्यालाइला ताम मुला । छोरङानला ताम मुला ।

ङाइ चु बिला ।

थेचे आहिन्ना; ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लान गिक्खे चाङमा सेमला ह्वाइखा ब्रिखेन हिन्ला । थेचे आहिन्ना; ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लान गिक्खे तिङमा सेमला ह्वाइखा ब्रिखेन हिन्ला । ङाइ ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लानदा कादे चेकाइ लासि खामुला; ओदेन ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लान ताइ नोन चेकाइ लासि खामुला । सेम निसि खामुला । तिङ नासि खामुला । सायार लासि खामुला । ह्वाइखा ब्रिखेन अर्जुन ग्लान तामाङ ह्युल्बामाला गिक्खे देन्बा ह्वाइखा ब्रिखेन हिन्ला ।

चुते ल्हेङमो थुइसि टिबा ताङरि ङाइ ङाला तिङमा छ्योइ ‘अशान्तिला म्युगु’न्हाङला ‘ह्युल स्होगे बिसाम’ क्राछिकला ह्वाइखाला गिक्खे छिकरि निसि थेन ताजि–

‘ह्राङलान ह्युल्ला कान चासि
ह्राङलान टुला भल पुइसि
बाँझो बुह्वारि हराभरा लादोजि
यदि ह्युल स्होगे बिसाम ।’