ङाला तिनिला बिसय ‘क्रान्ति–दुइला ग्योइकाइ’ हिन्ना । चु महाविद्यालयसे ङादा ताम थान्बारि बिसि ल्हानान रेम ङ्योइबा मुबा आसेम ङाइ बिसाम पन्छाप लाबाकेन मुबा, ङाइ तिला म्हान्जि बिसाम ह्राङनिसे ङा याखारगि ब्रिखेन थेन ङाइ तिलाइ रापजुगु ब्रिबा नातासे ग्योइकाइला बिसयरि तिलाइ ताम ङ्यान्बारि ङ्योइला स्हिबा मुला ताला देन्बारि पाङगे बिसाम ङा ब्रिखेन आहिन । ङातेन थेह्राङबा बिसेस ग्यानए आरे । ङाइ नुप्ना लासि डोबा गिक्छा बिसय खानिला बिसय हिन्ना ओम खाम्देदोना ग्योइकाइला बिसय बिमा कोइला–खानिला सम्बन्धरि ङाइ ज्याना लासि ताम थान्बारि खाम्ला ताला । देन्बारि ग्योइकाइप्रतिला ङाला रुचिसे ङादा ल्हानान डोपुङमुबा तासाइ ङाला डोबाग्याम ह्राङनिदा फाइदा ताबा खाजिबाइ ताम ङाइ लोप्बा आरे । निबा तिलाइ दिङजुगुरि पेकिङरि ङाइ भोगतिसि छाबा अनुभवसे ङा छार्बा पुरानो ग्योइकाइ सिद्धान्तजुगुफिला ङाला विस्वासदा ह्योङबारि चुबा मुला । चुजा विद्यार्थिजुगुदा गोलि छेप्सि सेमा थेन कडा खोजिनिति लाबा ताबा मुबा ओम थे दुइरि ङाइ तिला म्हान्जि बिसाम मोक्कोन बिमा निर्धा थेन बेकम्म म्हिजुगु जेक्खे ग्योइकाइला ताम लासि चिला । बाङबा म्हिजुगु ताम लासि आचि, थेन्सेम सेला । नाङबा प्लेबाजुगु ह्राङदा सेबाला लागि तिलाइ बिला ओम ब्रिला अथवा स्योर्बा म्याङबा भाग्य मुबा हिन्साम थेन्से लाबारि खाम्बा मुतेबान ताम क्रिङबा, उजुर लाबा वा लिब्रो लाबा जेक्खे हिन्ना, क्यार्से बाङबाजुगु बिसाम नाङबान आज्याबा ब्यबहार लाबान, सेबान ब्राला ओम थेनि थेला प्रतिरोध लाबारि शक्तिहिन ताला । ओम चुराङबा दुइरि ह्युल्बादा ग्योइकाइला तिला प्रयोजन ताला र ?
पशु ह्युल्बारि नोन ठिक चुह्राङबान ताला । ग्वाइसे चिब्रोङदा चुङमा ग्वाइजा कुटिसि चिला ओम क्रिङबाजा चिब्रोङ नोन ताला । तावारसे नाम्युङ चुङमा नोन तावारजा कुटिसि चिला ओम क्रिङबाजा नाम्युङ नोन ताला । क्रिङबारि जेक्खे खाम्बाजा कुटिसि चिबासे चामाहेन्से जिन्ला । याखारगि भाग्मानि ब्रिखेनसे ह्राङ आसिते दोना मिन छाबा वा तिलाइ दिङ किर्ति ल्हेना लाबा खालला तामजुगु ब्रिबारि खाम्ला– खाजिबाइ सहिदला डान्बारि दाङबा काजक्रिया लिच्छा म्हिजुगु सहिददा म्लेसि सहिदला सिबारि ब्रिबा पङति ङ्हिला ह्वाइखाबारे काठुइ लाबा ह्राङबान चराङ लाबा आउदिन निर्भिक गे हिन्ना ।
तिलादाम्मान तासाइ नोन क्रान्तिला केन्द्रथलोरि मुबा ब्रिखेनजुगु ग्योइकाइसे क्रान्तिरि ग्रेन भुमिका क्लाङला बिसि दाबि लाबारि म्हाइला बिबा ङाइ म्हान्मुला । दृष्टान्तला लागि क्रान्तिदा उत्साहित लाबा, गतिसिल स्होबा थेन पुरा ताना लाबारि ग्योइकाइदा प्रचारला रुपरि प्रयोग लाबारि खाम्ला । तासाइ ङाला विचाररि थेह्राङबा ब्रिखुनजुगुरि बाङ आता, तिल्दाबिसाम गोर गि ङ्हि ज्याबा ग्योइकाइ छ्योइजुगु बिसेस कुल्बा अन्सार ब्रिबा मुला, तासाइ थे डोखेनला सेमग्याम खाजिबाइ सम्भावित प्रभाव बिनान म्ह्युसि निला । खाजिबाइ निर्धारित बिसयरि ब्रिबा डोखेनला सेमदा थुर्बारि आखाम्बा बेकम्म ग्योइकाय ‘पाकु’ निबन्ध ब्रिबा च्योच्यो हिन्ना ।
क्रान्तिला लागि ह्याङदा क्रान्तिकारिजुगु तोबा मुला तासाइ क्रान्तिकारि ग्योइकाय ब्रान्बारि खाम्ला तिल्दाबिसाम क्रान्तिकारिजुगुसे ब्रिबारि तिमाहेन्से जेक्खे देन्बाला क्रान्तिकारि ग्योइकाइ चुनिला । चु कारन, ङाइ तिला म्हान्मुला बिसाम ग्योइकाइफिरि क्रान्तिला ग्रेन भुमिका ताला । क्रान्तिला दुइला ग्योइकाइ स्यान्दो दुइबिमा फेबा ताला तिल्दाबिसाम क्रान्तिला दुइरि ग्योइकाइएन पोला । तासाइ ग्योइकाइदा जाजा जाजा क्रान्तिजुगुसे आहिन, ग्रेनग्रेन क्रान्तिसे जेक्खे पोबारि खाम्ला तिल्दाबिसाम जाजा जाजा क्रान्तिजुगुदा क्रान्ति बिसि ज्याबारि आडिक ।
चुरि मुतेबा म्हि ‘क्रान्ति’ छिगतेन ङोसेबा मुबा तासाइ चियाङसु अथवा चेच्याङरि चु छिगला प्रयोग लास्ह्युजि बिसाम ह्राङसे थेर्ला ह्युल्बादा लोङना लाबा तासेला मुला । थेसे ह्राङला सुरक्षा नोन खतरारि परतिसेला मुला । देन्बारि क्रान्ति खाजिबाइ आनाउठो ताम आहिन, ह्याङला मुतेबा सामाजिक सुधारजुगु चुलान फल हिन्ना । अनवरत क्रान्तिजुगुलान कारनसे म्हि जातिसे प्रगति लाबारि खाम्बा, प्रोटोजाग्याम म्हिरि पोबारि खाम्बा, असभ्य (ह्रिम्हि) ग्याम्से सभ्यतारिक्यार वाङखाम्बा हिन्ना । जिबसास्त्रिजुगुसे बिबा मुला, ‘म्हि माकार बिमा ओदे फेबा आरे । माकारजुगु थेन म्हिजुगु ज्योज्यो आले हिन्ना ।’ ओम क्यार्से माकारजुगु मकारलान अवस्थारि चिचिमा चुर्से म्हिजुगु बिसाम खाराङ लासि म्हि दोबारि आम्जि ओम ? तिल्दाबिसाम माकारजुगु ह्राङला बानि ब्योहोरा पोबारि आम्हाइ, थेनि काङ ब्लिसेन जुसि ब्राबारि सेम लाला । तिर्याम तिलाइ माकारजुगु काङ ङ्हि जुसि ब्राबारि म्हाइजि तासाइ स्यान्दो माकारजुगुसे बिजि, ‘ह्याङला म्हेमेआखे ओन्माहेन्से गाङ ब्लिसेन जुसि ब्राजि, थेतासि एसे राप्बारि आता ।’ थेलिच्छा थेन्से थेदा ख्राप्सि सेजि । थेनि रुढिबादि तासि राप्बारि जेक्खे आहिन ताम पाङबारि नोन सेम आलानि । म्हिजुगु बिसाम स्यान्दोन ताजि । थेनि राप्जि, ताम लाजि ओम चुराङ लासि थेन्से स्यान्दोदा डाजि । तासाइ बिकासला प्रक्रिया आझाइ चलप ताबाकेन मुला । चु कारन क्रान्ति खाजिबाइ आनाउठो ताम आहिन, सिबा बुरि मुबा मुतेबा जातिजुगुसे सुताइ जाजान तासाइ नोन मुतेबा रे क्रान्ति लाबारि म्हाइचिबा मुला ।
ग्रेनग्रेन क्रान्तिजुगुला ग्योइकाइ तिला प्रभाव ताला ओम ? ह्याङसे चुदा ल्होलो गोरसोम दुइरि बो लाबारि खाम्ला–
१) ग्रेन क्रािन्त ताबा बिमा ङ्हाच्छा प्राय मुतेबा ग्योइकाइसे सामाजिक अवस्थाजुगुफिरि दुख थेन घृनाला छिगरि असन्तुस्टि थेन स्हु व्यक्त लाला । जाम्बुलिङरि चुराङबा किसिमला ल्हानान कृतिजुगु मुला । तासाइ दुख थेन घृनाला चुराङबा लेखजुगुसे क्रान्तिफिरि खाजिबाइ प्रभाव आता तिल्दाबिसाम खालि उजुरजा शक्तिहिन ताला । ह्राङदा प्लेबा नाङबा लाबासे ह्राङला उजुरजुगुला खाजिबाइ पर्वाह आथान । नाम्युङसे चि चि क्रिङसि ज्याबा ग्योइकाइ बाबारि खाम्ला रो तासाइ तावारसे बिसाम थेप्रति खाजिबाइ डेन आथान्ना ग्लोङसिन ख्लाला । थेतबासे खालि उजुरला ग्योइकाइ मुबा ह्युल गेताबा खालला ताला तिल्दाबिसाम ओतेरिन थे बेला । अदालतरि मुद्दा क्लाङचिबा दुइरि खारलासि ब्रेबा पक्षसे ह्राङला पिरमर्का बयान पिन्मा थेला बिपक्षसे मुद्दा दारे ल्हाना ह्रेङसेला आरे ओम योनान जिन्छेला मुला बिबा गोला ओराङनोन लासि उजुरला ग्योइकाइसे प्लेबानाङबा लाबाजुगुदा याखारगि किसिमला सुरक्षित स्थितिला आभास पिन्ना । तिलाइ रास्ट्रजुगुसे चुराङ लाबा निरर्थक मुला बिबा गोबालिच्छा उजुर लाबारि ख्लाला । झान झान फाप्सि कुटिसि चिबा ह्युलरि पोला । मिश्र, अरब फारस थेन भारतला खाजिबाइ काए आथेबा कारन चुनोन हिन्ना । तासाइ बिद्रोह लाबारि आट लाबा रास्ट्रजुगु उजुर लाबा निरर्थक मुला बिबा गोमाहेन्से न्हाङला शक्तितेन देन्बा तामरिक्यार वाङला ओम थेन्ना क्राबा बोमोला गर्जनरि पोला । चुराङबा ग्योइकाइ म्राङमा, चुसे क्रान्तिला बिगुल फुइला ओम ह्युल्बा बोमोसे चुर ताबासे लामा क्रान्तिला ल्हाम दन्कप ताबा ङ्हाच्छा ब्रिबा रचनाजुगुसे अक्सर लासि ह्युल्बाला मे प्रतिरोध लाबा थेन बदला किन्बा सङकल्प व्यक्त लाला । चुराङबा खाले ग्योइकाइसे अक्टुबर क्रान्तिला बिगुल ह्राप्जि । तासाइ अपवादजुगु नोन आरेबा आहिन, जस्तै पोल्यान्डला ताम किन्गे, थेरि बदला किन्बारि म्हाइबा रोसपुर्न ग्योइकाय ताबा मुबा तासाइ नोन थे ह्युल युरोपरि ताबा गिक्छा महायुद्ध (विस्वयुद्ध) प्रति ह्राङला पुनप्र्राप्तिला लागि अनुग्रहित तातोजि ।
२) क्रान्ति ताचिमा ग्योइकाइ सुपम्हाला ओम थेरि याखारगि किसिमला सुनसान ताला तिल्दाबिसाम मुतेबा म्हिजुगु क्रान्तिला भेलतेन ब्योङबान, क्रिङबारि ख्लासि गेरि वाङबा ताला ओम थेनिकादे क्रान्तिकारि गेरि कादेदोना व्यस्त ताला बिसाम थेदुइरि ग्योइकाइ बिसयरि ताम लाबा फुर्सत नोन आता । दोसि थे दुइरि प्राङबोला दुइ ताबासे लामा जुन दुइरि म्हिजुगुदा चाबा ह्रुप्बारि सुताइ नोन मुस्किल ताला, थेन्ना ग्योइकाइबारे ताम लाबा मानसिक स्थिति नोन आता । क्रान्तिला ग्रेन भेलस बिचलित ताबा रुढिबादिजुगु नोन थेन्ना ह्राङला ग्योइकाइ डोबारि बोमो खाबा ताला तिलाइ म्हिजुगु ग्योइकाइ दुख थेन दरिद्रला केवा हिन्ना बिसि बिला तासाइ चु ताम लुबा हिन्ना । प्राङबो म्हिजुगु आब्रि । पेकिङरि ह्राङतेन न्होर आतामाहेन्से ङा न्होर खि ह्रिबारि क्यार्सेजासे कोर्मुबा ओम अक्षर थि सुताइ नोन आब्रिमुबा । ङान्ना तलब यारि दोगामाहेन्से बल्ल ङा ब्रिबारि चिमुबा । गेरि वाङतोबा दुइरि नोन ग्योइकाइ आब्रि । दोइ पुइबासे ब्रिबा बिमा ङ्हाच्छा ह्राङला दोइ न्हातोला । रिक्सावालासे नोन ब्रिबा बिमा ङ्हाच्छा थेसे ह्राङला रिक्सा थान्तोला । महान क्रान्तिला दुइजुगु ल्हानान व्यस्त थेन कठिन दुइजुगु हिन्ना, गिक्खे दल स्यान्दो दलतेन स)घर्ष लाचिबा दुइरि लातोबा गिक्छा गे तत्कालिन सामाजिक व्यवस्थादा पोतोबा हिन्ना । खालाइसे नोन ब्रिबा दुइ थेन झुकाब आता । थेतासि क्रान्तिला दुइरि ग्योइकाइथुम अस्थायि मौनतारि म्ह्युबारि बाध्य ताला ।
३) क्रान्तिला डाबालिच्छा, सामाजिक तनाबए नोन जाकि च्याङना ताला ओम म्हिजुगुला स्थितिरि तिलाइ हेरफेर ताबा ताला ओम दोसि ग्योइकाइ ब्रिला । चु दुइरि किसिम ङ्हिला ग्योइकाइ म्राङनिला । थरिगिसे क्रान्तिला तारिफ लासि चुला गुनगान लाला तिल्दाबिसाम प्रगतिसिल ब्रिखेनजुगु समाजरि म्राङबा पोबाजुगु थेन छार स्हेङबाग्याम प्रभावित ताबा ताला । पुराना गेन्दुनजुगु म्हाबारि ताङसि थेनिकादे छार स्हेङबाला प्रसंसा लाबा लाला । क्रान्तिलिच्छा म्राङबा ङ्हिच्छा खालला ग्योइकाइ–शोक ह्वाइ–पुरानो स्हे न्होङबाप्रति क्राबा हिन्ना । खालाइ खालाइ चुदा ‘प्रतिक्रान्तिकारि ग्योइकाइ’ बिसि पाङला तासाइ ङाइ बिसाम चुदा ओदे नुप्सि बिचार लातोला बिबा आम्हान्मुला । थेन्दा क्यारक्युरला वातावरन गोलेसे पोसि निमा ओम थेसे थेन्ना ल्हुइ पद्दतिरिन असर लामाहेन्से थेन्ना दिमाग पुरानो विचारजुगुसे प्लिङबा ताबासे थेनिकादे ङ्हाउला ह्राङला सुखपुर्न दिनजुगु डान्ला ओम पुरानोन समाजला लिच्छा वाङला । चुराङ लासि पुरानो तामजुगु डानचिबा ताबासे थेनिकादे आउदिन पुरानो, नाइबाज्युबा विचारजुगु पाङसि ब्राला । चुराङबा ग्योइकाइ ब्रिला । चुराङबा काटला मुतेबा ग्योइकाइ क्रालि हिन्ना, जससे ब्रिखेनला ब्याकुलता जेक्खे व्यक्त लाला । छार स्हेङबाला चहकिला सफलताजुगु थेन पुरानो व्यवस्थाजुगुला पतनसे थेन्दा सोकह्वाइ कोबारि कुल्ला । चुराङ लासि ङ्हाउला डेन लाचिबा ओम सोकह्वाइजुगु कोबाला अर्थ क्रान्ति ताबा मुला बिबा हिन्ना । क्रान्ति आतपिन्बा हिन्साम पुरानो शिक्तजुगु सतारिन चिचिसेला मुबा ओम सोकह्वाइजुगुला उच्चारन नोन तासेला आरेमुबा ।
तिनि चिनरि चु ङ्हिमध्ये खाजिबाइ ग्योइकाइ आरे । न्हा ङ्हाउला लागि सोकह्वाइ न्हा छारला लागि गुनगान, तिल्दाबिसाम क्रान्ति आझाइ पुरा तासि जिन्बा आरे । चुमि आझाइ संक्रमनला क्रान्तिकारिजुगुला लागि व्यस्त चितोबा दुइ हिन्ना । आझाइ चुरि पुरानो ग्योइकाइला बो मुला ओम मुतेबा ताम पुरानोन साइलिरि मुला । चु ताबाजा क्रान्तिसे समाजला रुढिबादिजुगुदा कादेन असर आलाना ल्हाना च्याङना हेरफेर जेक्खे बाबा मुला बिबा ङाइ म्हान्मुला ओम थेराङ हिन्साम पुरानो बिचार समुह जस्ताला तस्तान चिचिबारि खाम्जि । क्वाङचाउ सहरला स्योस्योजुगुला ब्रिबा झान्डाइ मुतेबान ह्राङबा पुरानोन मुला बिबा तथ्यसे तिला ताम प्रमानित लाला बिसाम क्रान्तिसे चुर्ला समाजदा नोन थुर्बा आरे, थेराङ तामा चुरि छारजुगुला लागि डाबा ह्वाइ आरे ओम पुरानोजुगुला लागि सोकह्वाइजुगु नोन आरे ओम क्वाङतुङ प्रान्त दिङ च्युइ ङ्हाच्छा खाराङबा मुबा ओराङबान मुला । ओदेजेक्खे खानाङ हिन्ना ओम चुरिम उजुर थेन बिरोध खाजिबाइ आरे । ह्याङकादे मजदुर संगठनसे अनुमति किन्सि जुलुसरि बो किनचिबा म्राङला चुराङ लासि थेनिकादेसे प्लेबानाङबा लिब्रो क्रािन्त लाचिबा आरे । चुमि सरकारि कुल्बाग्याम्से ताबा क्रान्तिका ताजि । चिन आपोबासे ह्याङकादेला चुरि ङ्हाउला डान्बारि ब्रिबा क्रालि ह्वाइजुगु थेन छार ङ्हाच्छा दाङबा ह्वाइजुगु ङ्हिनोन आरे । सोभियत रुसरि बिसाम थेन्ना ङ्हिनोन खाले ह्वाइजुगु मुला । ह्युल माङग्यार ह्यार्सि ब्राबा पुरानो ब्रिखेनजुगु मुख्यत म्हाजिन्बाजुगुला लागि सोक ह्वाइजुगु ब्रिला ओम स्यान्दोरिक्यार थेन्ना छार ग्योइकाइ ङ्हाच्छा वाङबारि गोङमा ल्हेबाकेन मुला । दातेन महान कृतिजुगु आम्राङजिन्साइ नोन छार ब्रिबा गेजुगु छ्योते ताजिन्बा मुला ओम थेनिकादे बोमो ल्हुबा दुइदा वाइसि डाबाला ह्वाइजुगु घन्कब लाबा अवधिरि दोसिजिन्बा मुला । क्रान्ति पुरा तामाहेन्से लगतान स्हेङबाला गुनगान तिला । तासाइ दातेन लिउरि तिला ताला ताला बिबा ताममि पाङबारि आखाम । ङाइ म्हान्मुला, क्रान्तिग्याम जाम्बुलिङ नोन ह्युल्बाला तासेला ताबासे ह्युल्बाला ग्योइकाइ नोन ताला ताला ।
देन्बारि, चिनरि ह्याङदा ह्युल्बाला ग्योइकाइ आरे, न्हा जाम्बुलिङला खाजिबाइ ग्लारि मुला । झान्डाइ ल्हाना ह्राङबा ग्योइकाइ, ह्वाइजुगु थेन ह्वाइखाजुगु फोनाङ चासि कवजरि लेटर डोबा थिला वर्गला लागि मुला । याखारगि प्रतिभासालि बिद्धानसे दिम ख्लाला, जेबा छामेतेन ह्रुप ताला, ङ्हिनोन प्रेमरि परतिला, थेलिच्छा याखारगि मुर्ख म्हिसे थेन्दा बाधा ताना लाला, थेनि ल्होलो ल्होला खालला दुख झेलप लाला, तासाइ लिच्छारि मुतेबा ताम ज्याबारि जिन्ना । चुराङबा तामजुगु डोबारि ल्हानान ज्याना ङ्हाम्ला । अथवा चुराङबा छ्योइजुगुरि ताङबा थिला वर्गला म्हिजुगु वा ङेबा खाबा दिला वर्गला म्हिजुगुला बिसयरि ब्रिबा ताला । तिलाइ दिङ ङ्हाच्छा छार ब्योन (स्योस्यो)से ल्हानान हाङबा ग्लारि थान्बा काइदिजुगुला तिलाइ रापजुगु छिपा मुबा ओम प्राध्यापकजुगुसे थेदा सेम पराप आतानि । थेनिकादे चुराङबा दिला पात्रजुगुदा सेम आनि । रिक्सावाला ब्योनजुगुला बिसयरि ब्रिबा चेमा नोन थिलान नाटक हिन्ना । थेन्ना ओपेराजुगु (चेमाजुगु)रि ह्राङसे खालि प्रतिभासालि बिद्धान थेन जेबा छामेह्राङबा पात्रजुगु जेक्खे स्यापखाम्सेला मुला । प्रतिभासालि बिद्धान अदालति जाचरि पास ताला ओम जेबा छामे सुखि ताला, चुदा डोबा प्राध्यापकजुगुए नोन ताङला ओम दिला वर्गला म्हिजुगु नोन थेनतेन छ्यामछ्याम ताङतोला बिबा ङाइ म्हान्मुला ।
दार्से तिलाइ ब्रिखेनजुगु ज्यामिजुगु थेन किसानजुगुह्राङबा सर्वसाधारन म्हिजुगुदा ह्राङला ग्रेनरापजुगु थेन ह्वाइखाजुगुरि सामग्रिला रुपरि ह्रुप्बा लामुला ओम चुदा थेनिकादे ह्युल्बाला ग्योइकाइ (जनसाहित्य) बिबा लामुला, तासाइ देन्बारि पाङतोमा चु ह्युल्बाला ग्योइकाइ बिसाम आहिन तिल्दाबिसाम ह्युल्बासे ह्राङला सुङ दातोना ओर्बान आरे । चु कृतिजुगुसे ह्युल्बाला सुङरि छिगजुगु पोप्सि च्याखेनजुगुला सेमदा जेक्खे ङाच्छा ल्हेबा मुला । दातेला ह्याङला तिलाइ ब्रिखेनजुगु प्राङबोन तासाइ नोन थेनिकादे किसानजुगु थेन ज्यामिजुगुबिमा ज्याबान मुला आहिन्साम डोबारि थेन्ना न्होर खानाङग्याम्से खाला ओम ब्रिबारि नोन सामथ्र्य तासेला आरेमुबा । थेन्ना ब्रिबाजुगु ह्युल्बाला सुङग्याम ताइबाह्राङ म्राङला तासाइ देन्बारि थेराङबा आहिन । थेमि ह्युल्बाला देन्बाला रापजुगु आहिन । दाते तिलाइ ब्रिखेनजुगु लोकह्वाइजुगु सर्वसाधारन ह्युल्बासे कोबासेथेरि ह्युल्बाला आधिकारिक काइ ताला बिबा विस्वास किन्सि लोक ह्वाइजुगु ह्रुप्बारि वाङबा मुला । तासाइ पुरानो छ्योइजुगुसे ह्याङला सर्वसाधारन ह्युल्बाफिरि आउदिन ग्रेन परोक्ष प्रभाव थान्बा तामुला तिल्दाबिसाम थेनिकादे ३ हजार गु सा मुबा नाम्साला भलादमिजुगुदा आउदिन मान थान्मुला । थेनोन भलादमिजुगुला विचारदा ह्राङला म्हान्सि किन्ना ओम थे भलादमिजुगु बिसेस लासि ५ वा ७ अक्षरे पङतिला ह्वाइखाजुगु पाठ लाला ओम लोक ह्वाइरि नोन थेनोन छन्द चलप ताजि । चुमि साइलि सम्बन्धि तामजेक्खे हिन्ना ओम थेन्ना बिसयबस्तु नोन थोत्रो थेन म्हासिनिबा ताबासे थेदा सच्चा ह्युल्बाला ग्योइकाय बिबारि आखाम । दातेला चिनिया पद्य थेन ग्रेनरापजुगु स्यान्दो ह्युलला दाजोरि दोबारि खाम्बा आरे । ह्याङसे थेदा ग्योइकाइ जेक्खे बितोला बिबा ङाइ म्हान्मुला तासाइ ह्याङदा क्रान्ति दुइला ग्योइकाइबारे ताम लाबारि आखाम । ह्युल्बाला ग्योइकाइलामि आझा थारेङला ताम ताजि । तिनिला ह्याङला मुतेबान ब्रिखेनजुगु बिद्धानजुगु हिन्ना ओम ह्याङला ज्यामिजुगु थेन किसानजुगुसे ह्राङ मुक्त आतादेदोना थेनोन बिद्धानजुगुसे बिचार लाबा लासि बिचार लासि निसेला मुला । थेन्से देन्बान मुक्ति याङमाहिन्से जेक्खे देन्बाला ह्युल्बाला ग्योइकाइ तिसेला मुला । ह्याङला ‘ओन्माहेन्सेला ह्युल्बाला ग्योइकाइ’ बिबा गलत ताला बिबा कारन चुनोन हिन्ना ।
ह्राङनि देन्बाला जोधाहाजुगु मुलास्हिला, क्रान्तिला लागि समर्पित जोधाहाजुगु मुलास्हिला ओम ङाला बिचाररि ह्राङनिसे दाते ग्योइकाइला गुनगान आलाबा नोन जाति तासेला मुला । ग्योइकाइला डोबासे युद्धरि ह्रो लासेला आरे, लडप ताजिन्माहेन्से आराम किन्बिा दुइरि, डोमा मज्जा खाबा, थेए नोन ज्याना लासि ब्रिबारि खाम्जि बिसाम जेक्खे ह्राङनिसे युद्धसम्बन्धि ह्वाइजुगु ब्रिबारि खामस्ह्युला । आझा ह्वाइखामय तरिकाग्याम बितोजि बिसाम चु ताम दोङ सुबा ह्राङबान हिन्ना– दोङ नोसि ब्लापिन्बारि चुमाहेन्से किसानजुगु दिन्छे गे लाना लानान ब्लेबा न्हाबारि चु दिरि खासि चिबा थेन दिगु चाबारि खाम्ला । चिनला दातेला स्थितिरि, खाचो क्रान्तिकारि युद्धला मुला । सुनच्वाङ फाङदा ह्वाइखाग्याम लोङना लाबारि आखाम तासाइ गोला बर्सासे बिसाम थेदा ह्यार्ना लाबारि खाम्ला । तिलाइ म्हिजुगु ग्योइकाइसे क्रान्तिफिरि ग्रेन प्रभाव ताना लाला बिसि बिचार लाला बिबा ङाइ थेबा मुला तासाइ व्यक्तिगत रुपरि ङा बिसाम चुरि शङका लाला । देन्बारि ग्योइकाइ फुर्सदला उपज हिन्ना । हिन्ना, चुसे ह्युलला रिमठिमदा उन्बा लाला ।
म्हिजुगु ह्राङला पेसाग्याम खाइमाइ सन्तुस्ट आता । ङाइ तिलाइ चोमतामजुगु ब्रिबा ख्लासि स्यान्दो तिलाइ लाबारि आखाम्नि ओम ङादा ब्रिसि ब्राबारि छेर्बारि चुबा मुला तासाइ ह्राङनिजुगु बिसाम राइफल थोसि ब्रास्ह्युबाजुगु ग्योइकाइ बिसयरि ङ्यान्बारि म्हाइस्ह्युबा मुला । ङादा टुबाक फोबा ङ्ह्याबा थेबा सेम मुला तिल्दाबिसाम ङादामि ग्योइकाइ बिमा टुबाकला काइनोन ल्हाना ज्याबाह्राङ छोर्ला । ङाइ पाङबा ताम चोतेन हिन्ना । ङाला ताम ङ्यानस्ह्युबासे ह्राङनिदा थुजेछे ।
(ह्वामफु जड्डि एकेडेमिरि सन १९२७ अप्रिल ८ रि लुसुनसे पिन्बा प्रवचनदा यकिनासे दोबा हिन्ना ।)
