फापारे व्हाइला महत्व

चु दुइरि ह्याङला समाजरि फापारे ह्वाइ स्यान्दो बिमा याङबा ह्वाइला रुपरि किन्बान मुला । जात्रामात्र, स्यान्दो ह्रापह्रुप, मेलापात, छे सिङ लामा बिना बाजा सजिलोन कोबा चु ह्वाइला गाम्भिरर्यता खास नोन आरेबा म्राङबाकेन मुला । क्यालो थेन छेडछाडरि केन्द्रित ताबान निबा चु ह्वाइ फापार ह्राङ याङबा ताबा कारन फापारे बिबा हिन्ना बिबा जमात नोन ल्हेसिकेन निबा म्राङमुला । तामाङ ह्युल्बारि खाजिबाइ दुइरि आउदिन महत्व पिन्बा चु ह्वाइ दाते लेबा (हेय) दृष्टिसे च्याबान मुला आसेम चुराङबा ह्वाइमि खाल्दामानसे कोला म्हाले बिबा मानसिकता छार्बाकेन मुला । सरसरति च्यामा चु ताम स्वभाविक म्राङसाइ नोन देन्बा दोङरापला पृष्ठभुमि बिसाम फरक मुला ।
जाम्बुलिङ ठ्वाङबा, जिवला विकास थेन म्हि केबा जादुमय तरिकाग्याम तिक्खुरि ताबा आहिन । चु ल्हानान ह्रेङबा प्रक्रियाग्याम दोबा ताम भुगर्भ थेन जिव बैग्यानिकजुगुसे पाङबा मुला । ल्होलो धार्मिक दर्सनजुगुसे नोन ह्राङला दृष्टिकोनसे ख्युप्दे दोना म्हिला विकास ताङला गतिदा दुइबारि म्हाइबा म्राङमुला । ढुङगे युगग्याम सामन्त युगदोना दोगामा म्हिजुगु मुल ब्लिग्याम फेजेक्खे आफेनि, ह्रुइ थान्बा चरनरि सुताइ दोजि । चुराङ लासि च्यामा मंगोलमुलरि मुबा याखारगि मुल मध्ये तामाङ ए गिक्खे हिन्ना । दातेला नेपालला हिमालि थेन याम्बु उपत्यका क्युरुरु ह्रेङबा दुइ थामा हेन्से ह्रुइ थेन स्वाँगेभाइ संस्कारला विकास लासि तामाङला पुर्खासे स्यान्दो जात बिमा ह्राङदा छुट्टोन ङोसेका स्होबाला लागि ह्राङलान समाज स्होजि । ह्राङलान निति नियम, कानुन, संस्कार, रिमठिम, गोइलो, बाजागाजा स्होजि । पुर्खा स्होपिन्बा चुनोन ङोसेबाला आधाररि दाते तामाङ हिन्ना बिसि ङोसेखाम्बा मुला । तामाङदा ङोसेना लाबा मध्येरि गिक्खे हिन्ना फापारे ह्वाइ ।
ब्रिबा दोङरापला विकास ताबा ल्हानान दुइ ताजिन्बा आरे । जुन जुन राज्यरि ब्रिबा दोङराप तिजि थेरि नोन राजनितिक द्धन्द, राज्यसत्ता पोबारि दोङराप ब्रिबाला दुइ केन्द्रित ताजि । चुला कारन जाम्बुलिङला ह्युलजुगुरि चिबा जात जातिजुगुला दोङराप ब्रिबा गेमि ल्हानान गाइबा लिच्छा तिजि । ह्याङला ह्राङबा अविकसित थेन दसक सोम ङ्हाच्छादोना एकतन्त्रिय सासन व्यवस्था मुबा चु ह्युलरि राजनैतिक दोङरापमि ठिकढंगसे ताबारि आखाम्नि बिसाम जात जातिला बारे चर्को बहस रेबा ताङरि जेक्खे ल्होलो जात जाति, आदिवासि थेन जनजातिजुगुला दोङरापप्रति चासो दोबा म्राङमुला । तासाइ जात जातिला दोङराप म्हाइबारि वाङबा तिलाइ अभियन्ताजुगुसे द्धान्दात्मक भौतिकवादि दृष्टिकोन बिमा अतिवादि दृष्टिकोन थोबा कारन मनोगढन्ते थेन अतिरन्जित ब्याख्या लासि वातावरन नोने अन्यौलरि ताना लाबारि म्हाइचिमुला । चु तामरि ह्याङ सचेत ताबारि आवस्यक मुला । चुसे जात जातिला ङ्हाउला उपलब्धमुलक दोङरापदा सोना ल्हेना आहिन बोबा (ध्वंस) गेदा छार्ना लाला । तामाङ जातिला दोङरापप्रति सेम किन्बा अभियन्तजुगुरि नोन चुराङबान समस्या मुला ओम थेनिकादे म्हि थेन राज्यसत्ता विकास प्रनालिदा गोनोन आगोना वा गोसाइ आगोबाह्राङ लासि ह्राङखुसि व्याख्या लाचिबा मुला । ह्याङसे जातिय दोङराप, संस्कार, रिमठिम थेन निति नियमदा च्याबा दृष्टिकोनएन चुनोन आधाररि स्होतोला बिबा ङाइ म्हान्बा मुला । तिनिला विसय नोन ङाइ चुरिक्यार नोन केन्द्रित लाब सेम मुला । तिलाइ दिन जेक्खे ङ्हाच्छा तेज योन्जनज्युसे फापारे ह्वाइला छ्योइ तेबारि तामाङ डाजाङला डिक्खेन इन्द्र घिसिङतेन ह्रुप ताबाला चिम । इन्द्रज्युसे चु ह्वाइला सन्दर्भबारे ङातेन काठुइ लास्ह्युजि । चु आउदिन ऐतिहासिक गोङमा तासेला ताम ङाइ थेदा पाङजि । डिक्नालाबा जिम्मा थेसे याङबासे थेला पान्डुलिपि च्याबा माउका ङाए नोन स्याप्जि । तासाइ थे ङाइ म्हान्बाह्राङबा गम्भिर ऐतिहासिक आरेमुबा । दाते बजाररि गोबाह्राङबान फापारह्राङ नोन याङबा फापारे पोप मुबा । ब्रिखेनतेन चुला बारे साम्लो लाम्याङजि । थेसे नोन चुला ऐतिहासिक महत्वदा स्विकार तिबान खाबा दिनला संस्करनरि परिमार्जन लासि बोर्सेला बाचा लालास्हिजि । चु आउदिन सकारात्मक पक्ष हिन्ना । थे सच्याप ताबारि तिल्दा तयार ताजि बिसाम थे ह्राङनोन ल्हुइला ह्रेङबा दुइदोना जात्रामात्ररि घन्टा, दिन थेन सोमरेदोना ह्वाइ कोबा म्हि मुस्ह्युमुबा । थे दुइरि ह्वाइरि तिला तिला विषयजुगु ताबा लामुला बिबा ताम थेदा काठुइसे डान्ना लाजि ।
फापारे ह्वाइ तामाङ ह्वाइ स्हेङबा दोङरापलान पुरानो ह्वाइ तातोला । मातृसत्ताला दुइरि ओम तामाङ जातिरि बाजागाजा स्हेङबा ङ्हाच्छा चु ह्वाइला परम्परा तिबा तातोला । हिन्बाम ०४७ ला प्रजातन्त्रला पुनस्थापना ङ्हाच्छादोना नोन नाम्सारिक्यार तामाङजुगु मातृसत्ता पारिवारिक संरचना अन्तरगत नोन चलप ताबा मुबा । चुसे लाबा नेपालरि स्यान्दो जातजातिला क्योइबारि तामाङला मातृसत्ताला ज्याबा ल्हानान लिच्छा ताबारि निला कि बिबा ङाला अनुमान मुला । ओसोमि तामाङ ग्योइए नोन कादे पुरानो हिन्ना, चुग्याम्से नोन चु ह्वाइला केबादुइ अनुमान लाबारि खाम्ला । तामाङसे स्हेङबा डम्फु बाजाला प्रारम्भिक युगबिमा दाते बोलिचालिरि मुबा ग्योइ लिच्छा म्राङजि बिसाम सायद थेबिमा ङ्हाच्छा तामाङजुगु स्यान्दोन ग्योइ पाङबा लामुबा बिबा नोन प्रमानित तासेला मुला । ताम्बा, बोम्बो थेन फापारेरि मुबा कादेपय वाक्यांसजुगु दातेला चलनरि मुबा ग्योइतेन आडिक्बा कारनग्याम नोन चु प्रमानित तासेला मुला । चोदे जेक्खे आहिन, ह्वाइरि खाजिबाइ बाजागाज, स्याबा आताबा थेन डाबा ब्रेबाला बाजि तामा ह्रेमकोला ब्रेसाम म्रिङकोलासे ह्राङ ब्रेल्साङ ताबा हिन्साइ ह्रेम्बो स्होसि बोरम्याङबा ओम थेदा समाजसे सहर्ष स्विकार लाबाग्याम नोन चु मातृसत्ता दुइला ह्वाइला अंस मुबा पुस्टि ताला । फापारे ह्वाइ तामाङ जातिला चुराङबा ह्वाइ हिन्ना, जुन ह्वाइरि जाम्बुलिङला सृष्टिहेन्से लालु, केवाहेन्से सिबा दोनाला ठिम, म्हाने थेन दुर्सा पिन्बा (गाउँखाने कथा), उखान टुक्का, नाम्सादिम थेन म्हिला प्रवृत्ति ओसेम छामे ब्योनला ख्यालठट्टा, प्रेम–समर्पन थेन रोमान्स, दुख थेन स्हुला बयान, आरेबा थेन प्राङबो, मुबा थेन सुखला बयान याखारगिन ग्लारि वाङबा ताला । तामाङ जातिला सक्लो दर्सन नोन वाङबा ताबासे बिना बाजा नोन चु ह्वाइसे सात दिन सात म्हुनदोना जातुकु, छामे ब्योन, छारम्याङ, अधबैसे थेन खेप्पाखुयुदा जेक्खे आताना जात्रा च्याबारि खाबा हुलदा नोन मन्त्रमुग्ध लासि खिसि थान्बारि खाम्बा हिन्ना । तासाइ दाते खासि ह्रेङबा दुइदोनाला जात्रामात्र म्हासि जिन्बा मुला । हाट बजार वा म्हुक्गिला म्हुनङ्हिला जात्राए नोन जिवनजगतदा सेबा ह्वाइ बिमा यौनिक थेन रोमान्चक ह्वाइला बाजागाजा थेन नाचगानसे गाप्बान निबा अवस्था मुला । अंग्रेजि, हिन्दि थेलिच्छा नेपालि ह्वाइसे बजार तोबा मुला । चुग्याम जाजाकार लेङबा गाङपाखारि सेलो थेन डम्फुरे ह्वाइजुगुसे ग्ला ओगटतिबा थेन बल्ल जेक्खे याङसि निबा फापारे ह्वाइसे ग्ला याङबा लामुला । चु तामाङ ह्वाइ दर्सनला ग्रेन दोङरापला दुखद अवसानला संकेत हिन्ना ।
‘चरिला कामाइ दोङला नाइ, एसेमा ङ्यान्गो पाङला ङाइ…’ बोलग्याम ह्राङदा चरिह्राङ नोन स्वतन्त्र स्होसि कोबासे तिबा चु ह्वाइ दौतरि म्हाइबान बजाररि भाका ब्याङमा कोबारि म्हाइबाला ङोसेबा ह्रिला । ह्राङलान ह्रुइ थेन स्वाँगे न्हाङला पाराप आतागाइ बिसि चुराङ लाबा हिन्ना । फापारे ताबा ङ्हाच्छा सायद चु ह्वाइ फापा तातोला । फापारे ह्वाइ छ्योइला ब्रिखेन तेज योन्जन नोइ चु विचारप्रति सहमत म्राङमुला । ह्रेङबा दिन मुगाइ कि तुन्बा दिन चलप ताबा जात्रामात्र चुरि कोमा अनुसासनला ब्यापक घेरो ताला । काइबा ब्रेल्साङ लाजिन्बा हिन्साम ङामरिन ह्राङला म्रिङ, आपा, आमा, ज्योज्योआले, नाना आङा, नाम्साबा, ङेवाङेङगोर थेन ङोसेबाजुगु चिबा ताला । म्रिङलाए नोन आपा, आमा, ज्योज्यो आले, नानाआङा वा स्यान्दो ङेङगोरजुगु ताला । काइमोला नोइ चुराङ लासि ब्रेल्साङ लाजिन्बा हिन्साम ह्रेम्बो छ्याम ओम आलाचिबा हिन्साम फिरि पाङबा ङेवाङेङगोरजुगु चिबा तामुला । थे ङेवाङेङगोरजुगु रमिते, ङ्यान्खेन जेक्खे आहिन साक्षि सुताइ हिन्ना । काइबा वा काइमो ब्रेजि बिसाम थेनोन ङेङगोरजुगुला रोहबररि सगुन थान्सि डाबादा ङेसिङेसि पुइबा चलन मुबा । दाते बिसाम म्हि ल्हुइला पोसिकेन निबा परिस्थिति, राज्यला काुननि दायरा थेन आधुनिक जिवन पद्दतिसे चु तामदा अस्विकृत लाला । चुराङ लासि समाजदा साक्षि थान्सि ब्रेबासे ल्हुइ पिन्तोबा वा फातोबा ताबासे ह्वाइ कोमान थेसे ह्राङदा चरिला तुलाना लाबा तातोला । जसला दिमनामला ठेगान आता । फानोन तोबा ह्वाइ ताबा कारनसे थेसे ह्राङलान ह्रुइ थेन स्वागभाइतेन ह्वाइ आकोबा नोन ताबारि खाम्ला । पुारना खेप्पाखुयुला अन्सार चु ह्वाइ छामे ब्योन जेक्खे आताना ब्योन ब्योन गुङरि नोन कोमुबा । ब्रेबा ब्योन डाबाला ग्याप्पा दोसि निबा ल्हानान उदाहरन तिनि नोन सुङसुङरि मुला । थे दुइरि ग्यानला ग्रेन भन्डार आरेबाजुगु चु ह्वाइ कोबा आँट आलामुबा । चुदा दुइरिन लिपिबद्ध लाबारि खाम्बा हिन्साम सायद तामाङरि महाभारत, रामायान बिबा ग्रेन छ्योइ स्हेङसेला मुबा । दारेम चु सम्भव आरे । फापारे ह्वाइ कोबारि खाम्बा खेप्पाखुयु सिसिजिन्मुला । छार थोन्बाजुगु थेन दाते लोप्बाकेन लाबाजुगु चुला चोथेबा विरासत थोबा दोङरापदा म्लेसि छामेब्योन गुङला ठट्यौलि ह्वाइ जेक्खे हिन्ना बिबा गोबा मुला ।