म्रिङकोलाला सेमजुगु डुइम्हेन्दो हिन्ना
न्हा थुर्बारि खाम्बा
न्हा थुबारि खाम्बा
न्हा ङामरि निबारि खाम्बा
जेक्खे दुरि गि स्होसि च्याचितोबा
म्रिङकोलाला केवा राप आहिन
स्हु हिन्ना
स्हुजुगुला डल्लो
स्हुजुगुला डल्लो डेसाम
मे थोन्ना बिमुला ।
बस, रेलगाडि वा चिलगाडि खानदाम्मान मुगाइ, जब छ्याम सिटरि चिसि लहाम लाला, थेदुइरि ल्हाम ब्राबातेन खाइमागि ताम लाबारि तिला, थेसे ङ्योइला, ‘एला मिन तिला हिन्ना ?’ ङाइ बिला ‘फलानि ।’ थेसे ङ्योइला, ‘एला दिम खानाङ हिन्ना ?’ ङाइ बिला ‘आछाम हिन्ना ।’ थेसे बिला ‘आछाम एला माइत हिन्ना कि फाला हिन्ना ?’ ङाइ बिला, ‘आछाम ङाला दिम हिन्ना ।’ थेसे दोसि ङ्योइला, ‘आछाम ह्राङला माइत दिम हिन्ना कि ? फाला दिम हिन्ना ?’ ङाइ पाङला, ‘आछाम ङाला दिम हिन्ना ।’
स्याउरिला गाल ताला । स्याउरिला गाल थेन फा आता । स्याउरिला गाल स्याउरिला लागि दिम हिन्ना । दिमए नोन माइत, फा दिम ताला ? चराला जाङ ताला, चराला नोन माइत, फा आता । जाङ नोन दिम ताला । तारङाला लागि क्युइ दिम हिन्ना, तारङाला माइत, फा आता । म्हेला लागि गोठे नोन दिम हिन्ना, म्हेला नोन माइत थेन फा आता । तासाइ चु दुनियारि याखारगि म्रिङकोला मुला, थेला दिम ताबा न्हा दोङराप ताला, न्हा दाते मुला । म्रिङकोलातेन मुला ओम जेक्खे माइत, फा थेन आस्याङ दिम मुबा बिरासत मुला । म्रिङकोला सत्व थोबोला न्हा ह्राङला दोङराप मुला, न्हा दाते मुला। न्हा ह्राङला बिरासत मुला ।
चु दुनियाला जाम्बुलिङरि म्हेगाडा ताबान जेट प्लेनरि ल्हाम लाला । फनफनि जाम्बुलिङ कोर्गो ओम म्हाइगो म्रिङकोलाला दिम । म्रिङकोलाला दिम आस्याप । चु जाम्बुलिङला नाक्सारि बाइनोकुलर ल्हागाब लासि म्रिङकोलाला दिमधुरि म्हाइगो, खानाङए आस्याप, म्रिङकोलाला दिम । स्याप्लाम जेक्खे टिकुलि बजार, टिकुलि हाट । युरोपला दोङरापरि जोन अफ दि आर्कदा युद्ध मोर्चाला याखारगि योद्धा, याखारगि लडाकु ओम उच्च सफल कमान्डर तेन्मुला । थे जोन अफ दि आर्कदा ह्राङला ह्युल फ्रान्ससे बेलायतदा चुङजि ।
बेलायत सरकारसे इक्विजिसन (धार्मिक अदालत) ला फैसला अनसर जोन अफ दि आर्कदा डायन बिसि चौबाटोरि लिखन्डि लासि छोन्बोन ख्राङसि सेजि । चुमि ताजि याखारगि बिरङगानाला दोङराप ।
किनारकृत म्रिङकोलाला दोङराप थेन दाते खाराङबा मुला ताला ? खाल्से सताला न्हा नाप नक्सा गोला, न्हा सताला सतरंजा गोला । थेला पैतलासे न्हा खाइमाइ क्रेमलिङला ग्याम ब्राजि, न्हा बर्मिङघमला ग्यालाम ब्राजि । न्हा बालुवाटार थेन सिंहदरबारला ग्याम ब्राला । न्हा साउथ ब्लक थेन ह्वाइट हाउसला ग्यालाम ब्राला । थे जेक्खे केवाला ग्यालामरि लालपुर्जा तोबा सताग्याम किनार नोन किरनारला ग्यालाम ब्राबारि बाध्य ताना लाला ओम बाध्य मुला । थेला ल्हुइ खारङबा ताला ? स्वभाविक हिन्ना, छालग्याम छ्यारब्यासि बगररि दोबा छिटाजुगु ह्राङ बगर ताला, थेह्राङबान किनाराकृत म्रिङकोलाला केवा बगर ताला ।
‘जारि बिउ रो बैकिनि (म्रिङकोला)ला ग्लुबाचुङबा बिबा गिक्खेन नोन हिन्ना नि ह्रेम्बोरछे । ङादाइ नोन ङाला स्यान्दो बैकान (ह्रेमकोला) से तोङजा युसि ग्लुजि । थेहेन्से ङाला मिन फानिबा तोङजा ताजि । माइतरि ङाला मिन किडि मुबा । ङालामि जातुकुएन आतानि याखारगि काङ लुलो ताजि, दार्से मुतेबासे ए लुलि बिमुला, तिला लासे ह्रेम्बोरछे प्यारालाइसिस ताबा । दारे खानाङ निसे ? खाल्जा निसे ? ङा लुलिदा खाल्से पिन्ना जुबा स्हे ? नाम्सा वाङसि ह्रिजि चासि ह्रेम्बोरछे ।’ बिसि ह्राङला स्हु थेना लाबा किडि अर्थात बुलुङला स्त्रिलिङगिया छिग किरि । थे बुलुुङ खाइमागि ह्रिसि चाबारि ङान्ना मापछाङरि नोन खामुबा । चुनोन बुलुङला राप ङा जाजा मुमा ह्राङसेन थेबा मुबा ।
चुह्राङबा मुबा चुह्राङबान मुला, बाइकिनिला स्हु । चुह्राङबा किडिजुगु तोङजा, दोहजारि, बिसहजारि किडिजुगु कादे सिजि, कादे छोन्बो मुला । खाल्से लेखाजोखा थान्ना ? चु दुनियारि जुन जुन राप स्हु गुना ङ्हि ताला, थेलान राप स्हु नापतौल ताला । लेङबा हरिबिर्सना ।
ङ्हिरे सोमरे ताजि चिया पसलरि (अछाम) याखारगि खेप्पा आपादा जारि प्रथाला बारे ङ्योइजि । थेसे पाङबाकेन मुबा, ‘ओन्मा जारि रेट खाल्छे कादे खाम्जि, ओदे जारि रेट ल्हागाब लामुबा, लिच्छा दसक ङ्हिला (२०२० साल)ला कानुन ट्याम ल्हागतिमा हेन्से जारिला मोल हजार गि ताजि । थे दसक ङ्हिला हजार्य कानुन नोन कोङबा पैतालादिरि किन्जि, निर्धासे ङ्यान्जि । तिला ताला ओम आइमाइला रेट खाल्छे कादे खाम्जि ओदे युबा हिन्ना । खालाइमि थेनोन मुइदोना बैकिनि देप्जि खालाइ थेनोन म्हेतेन बैकिनि देप्जि किन्जि । खालाइ खालाइसे राम्हेतेन बैकिनि देप्जि होइ ।’ ङाइ ङ्योइजि, ‘रा म्हेतेन बैकिनि देप्बा बिबा तिला ओम ?’
थेसे पाङजि, ‘खाल्देन नगद न्होर आता । थेन्से राम्हे नोन जारिला रुपरि पिन्मुबा । खालाइ खालाइसे अन्नातेन बैकिनि देप्मुबा । बिले, अन्ना किन्सि जारि रकम फामुबा ।’ चुह्राङ नोन बिजि थे खेप्पा आपासे । खालाइसे म्हान्बा मुसिम म्रिङकोला चुङबा चु प्रक्रिया आठौ आसचर्य हिन्ना । तासाइ, आहिन । लालपुर्जा प्रथारि खाजिबाइ नोन पिरामिड आठौ आस्चर्यरि परप आता ।
डेड दुइ दिङ ङ्हाच्छा जिल्ला कैलालि टिकापुर ङामला नाम्सा भगरैयारि चिबा रामलाल चौधरितेन ह्रुप तामुबा । थेतेन ताम लाबा भिडियो क्लिप दातेइ नोन ङातेन मुला । थेसे पाङजि, ‘ङाला दिङ ११० वर्ष ताजि, ङा बुरानरि केजि, कैलालिला धनसिंहपुररि छार्जि, ङाला म्हेमेला मिन मथुरा हिन्ना । ङाला आपाला मिन भगिराम चौधरि हिन्ना । आमाला मिन फकलि हिन्ना । ङा जाजा मुमा तिकुनिया (भारत) रेलगाडि मुबा । मोहना स्योङ जाजा मुबा । गोरुवारि क्युइ आरेबा, ङान्ना पुर्खा दाङ, कोइलाबास ताबान बुरान फाप्जि । बुरानग्याम कैलारि फाप्जि । ङान्ना पालारि साठि रुपैया जारि मुबा । साठि रुपैया गोइ मुबा । गोइ अर्थात जोडि गि म्हे हल । थारु म्हिसे नोन साठि रुप्रया जारि किन्मुबा । पहाडि म्हिसे नोन साठि रुप्रया जारि किन्मुबा । खाम्बासे खाम्देदोना जारि किन्मुबा, जारिला खाजिबाइ निस्चित रेट आरेमुबा ।’
फिला तामजुगुसे प्रमानित लाला, रामलाल चौधरि रानादुइला हिन्ना । रानादुइरि बैधानिक रुपरि साठि रुपैया जारि मुबा, थे जारिदा म्हे हलतेनए नोन म्रिङकोलातेन देप्बारि म्याङमुबा । थेलिच्छा जारिला साइ २०२० सालरि हजार रुपैया ताजि । अबैधानिक रुपरि दाते नोन म्रिङकोलाला जारि किन्बा लामुला । जुन जारि प्रथाला लेनदेन पर्दा न्हाङरि ताला । चु मेतबा स्हेसे तिला प्रमानित लाला बिसाम म्रिङकोलाजुगु टिकुलि हाट हिन्ना । रामकृस्नला पालारि नोन टिकुलि हाट मुबा । आदम, बुद्धला पालारि नोन टिकुलि हाट मुबा, दाते टिकुलि बजार मुला, टिकुलि मल (सपिङ कम्प्लेक्स) मुला । हाटहेन्से बजारदोनाला दुइजुगु चलप तासिचिमा कम्पनि थेनोन हिन्ना, काजुगुला रङ फेबा मुला । तिला काजुगुला रङ पोजि बितेमा म्रिङकोला मुक्ति तला ओम ?
बा ताइसि ठुटो ताबा दोङदाइ नोन बसन्तला आसा ताला । चु टिकुलि बजारला टिकाजुगुदा नोन तिरेकुनु मेला टिका ताबा आसा मुला आसेमगा सोबा मुला करोडौ करोड उत्पिडित टिकाजुगु ।
दो:बा : अगाध
